Ademloos luistert het publiek naar gids Pieter Vrieling. Hij slaagt erin vaak onbekende feiten mee te geven. Volgens de voormalig luchtmachtpiloot zijn er vijftien objecten in het NMM geselecteerd die een goed beeld geven van militaire noviteiten door de eeuwen heen. „Het museum is chronologisch ingericht. Zo wandelen we ook door de vernieuwingen heen. Het begint met de maliënkolder van de Bataafse ruiter.”

Het vest met 40.000 tot 60.000 ringetjes bood rond het begin van de jaartelling een zekere bescherming tegen vijandelijke zwaarden. De metalen borstrok was echter alleen voor de rijke strijders, want alle ringetjes moesten met de hand gesmeed worden. Een tijdrovend en kostbaar klusje. De smid wist roestvorming te voorkomen door de metalen deeltjes extra te harden in het vuur.

De uitvinding van de kruisboog was mede een reactie op dat vest, legt Vrieling uit. Vanaf die boog konden schutters pijlen met grotere impact afschieten. Het harnas was de defensieve ontwikkeling die daarop volgde. Omdat die over de maliënkolder werd gedragen, moest de vechtjas zich met 50 kilogram extra op z’n paard hijsen. „Een goede conditie was dus belangrijk. Zo ontstonden de eerste sportscholen: trainingsruimten op de versterkte boerderij.”

Maar een fysieke conditie was niet genoeg om het paard met zulke zware bepantsering te kunnen bestijgen. Hulpmiddelen waren noodzakelijk. Stijgbeugels bijvoorbeeld. Vervolgens bleek betere bescherming van het paard nodig. Uitvindingen van buskruit en van afvuurinstallaties –zoals het kanon– maakten vervolgens het beschermende effect van het harnas weer gedeeltelijk ongedaan.

Niet alle militaire bedenksels waren overigens een succes. Een houten kanonkruiwagen –een soort eenmanstank uit de tijd van de VOC– om het geschut in Nederlands-Indië vanaf een schip aan land te duwen, bleek een fiasco. De houten wielen raakten door het gewicht van het kanon vast in zand en modder.

Dartpijl

Ook de reikwijdte van munitie werd steeds beter door de jaren heen. Kanonskogels van rond 1800 kwamen niet verder dan hooguit 2 kilometer. In de negentiende eeuw werd dat 15 kilometer. „Bij de komst van de Leopard 2-tank, eind jaren zeventig, kregen de granaten ‘vinnen’. Daarmee konden schutters doeltreffender mikken. Bovendien kan een tank een soort dartpijl afvuren met een snelheid van 5500 kilometer per uur die een bereik schijnt te hebben van 80 kilometer.”

Historische militaire weetjes buitelen over de bezoeker heen. Van het eerste Nederlandse verkenningsvliegtuig uit 1930 tot de boordmitrailleur van Fokker, de onbemande V1 en straaljagers.