Een gasmasker van de Wehrmacht, een legpuzzel voor in het leger, een Japanse bajonet: allerlei voorwerpen komen voorbij op de avond. Om de nogal uiteenlopende waarde van de spullen te kunnen inschatten, heeft het platform naast de eigen deskundigen ook Wybe Boersma ingevlogen. De oud-directeur van het Airborne Museum in Oosterbeek is expert op het gebied van militaire historie uit de Tweede Wereldoorlog en uit de periode daarna.

Het Oorlogs- en Garnizoensmuseum krijgt regelmatig oorlogsitems aangeboden, vertellen medewerkers Edie en Gerard Gijsbertsen. „Nog niet zo lang geleden kwam iemand het pistool van zijn vader brengen dat die tijdens de oorlog bij het verzet had gebruikt. De kogels zaten er nog in. Als mensen het huis van hun ouders leegruimen en spullen uit de Tweede Wereldoorlog tegenkomen, weten ze niet wat ze er mee aan moeten. Soms brengen ze het hier.”

Boersma verwacht niet dat de avond veel belangrijk materiaal oplevert. „Na 1945 is veel oorlogsbuit vernietigd of verkocht. Niemand wilde het hebben omdat het herinnerde aan de oorlog. Huizen met grote zolderruimten zijn er bovendien niet veel meer. En we zijn al tachtig jaar verder.”

De eerste bezoekers van de avond maken direct duidelijk dat niet alle vlieringen al brandschoon zijn. Met een helm, gasmasker en een handvol emblemen in de aanslag denkt familie De Ruiter uit Ede iets bijzonders gevonden te hebben tussen de oude spulletjes van vader. De voormalig museumdirecteur helpt het gezelschap snel uit de droom. De helm dateert van eind jaren vijftig en was in het Nederlandse leger gemeengoed. Het gasmasker heeft wel een oorlogsverleden. Het deed dienst bij de Duitse Wehrmacht, dus het is er een van dertien in een dozijn. Hooguit 25 euro waard. En ook de militaire emblemen doen de harten van de deskundigen niet sneller kloppen. „Ik meende dat het een Amerikaanse helm uit de oorlog was”, verduidelijkt de eigenaar de reden van zijn komst. „Wij kunnen hier niets mee en daarom mag het museum deze spullen houden.”

Meer bezoekers komen binnen. Ze schudden hun tassen leeg. Een legpuzzel van een regiment uit de periode vóór de Tweede Wereldoorlog komt tevoorschijn. „Uit een serie legerpuzzels”, legt Boersma uit. Vervolgens is daar een officierspet van het Nederlandse leger. Die is vanaf 1952 tot in de jaren tachtig gebruikt, weet de expert feilloos te vertellen.

Twee kinderen komen met opa de hulzen laten zien die ze tijdens de Airborneherdenkingen hebben gekocht. Ze krijgen van een medewerker van het Platform Militaire Historie Ede keurig uitleg.

Een boeiend verhaal heeft Arno Mulder uit Ede. Hij toont twee oorlogsgerelateerde medailles. Zijn vader Gerrit was tijdens de oorlog politieagent en verzetsman in Lunteren. Moeder Gijsbertje van den Heuvel deed voor hetzelfde verzet koerierswerk. „Wat ik weet van hun activiteiten in de oorlog heb ik van anderen moeten horen, onder wie Engelse veteranen die ze na de verloren Slag om Arnhem hebben helpen ontsnappen. Maar ze hebben er nooit over willen praten. Daarom zoek ik meer informatie.” Wat dat betreft komt hij op de inloopavond weinig verder.

Wouter van den Berg uit Ede toont een Japanse bajonet met een Amerikaanse schede. Het steekwapen is vermoedelijk gebruikt door Indonesische opstandelingen tijdens een van de Nederlandse politionele acties. Toch een aardige afsluiting van de avond.