Nobelprijs voor Vrede in oorlogstijd moeilijk toe te kennen
Vrijdag wordt volgens de planning om 11.00 uur de Nobelprijs voor de Vrede toegekend. Er zijn ruim 350 nominaties ingediend. Maar in tijden van een grote oorlog in Europa, staatsgrepen in Afrika en spanningen en conflicten in grote delen van de wereld is het volgens waarnemers moeilijk om een keuze te maken. „De trieste waarheid is, dat er niet veel vrede wordt gesticht in 2023”, aldus Dan Smith, het hoofd van het SIPRI, het Stockholm Instituut voor Internationaal Vredesonderzoek. „Er zijn bijvoorbeeld bijna twee keer meer oorlogen dan in 2010.”
Sinds 1901 is er negentien keer geen Nobelprijs voor de Vrede toegekend. In de Eerste en Tweede Wereldoorlog kreeg het Rode Kruis een vredesprijs, maar verder zag het Noorse Nobelcomité geen enkele reden om een prijs uit te reiken. Maar er hoeft geen wereldoorlog te zijn om geen prijzen toe te kennen. Na de Eerste Wereldoorlog bijvoorbeeld was de toestand in vooral Europa zo gespannen en vijandig dat er in de jaren 20 drie jaar geen vredesprijs werd toegekend.
Het kan zijn dat het Noorse Nobelcomité de toekenning van de prijs tot maximaal een jaar uitstelt. De laatste keer dat er geen vredesprijs werd toegekend was in 1972. Het comité vond toen geen genomineerde kandidaten die voldeden aan de voorwaarden die de stichter van de prijs, Alfred Nobel, had gesteld. Voor de toekenning is in beginsel een kandidaat nodig die „het meeste of beste heeft gedaan voor broederschap tussen de naties, de afschaffing of vermindering van strijdkrachten (of bewapening) of voor vredesconferenties”. Als het comité het niet eens kan worden over een kandidaat die aan dit profiel voldoet, komt er geen toekenning.
Het is wel mogelijk dat het comité de prijs toekent aan iemand of een organisatie die niet specifiek betrokken is bij kwesties van oorlog en vrede, maar zich bezighoudt met andere problemen zoals de opwarming van de aarde, de bescherming van het milieu of het bevorderen van het recht. Zoals wel vaker worden internationale gerechtshoven, klimaatactiviste Greta Thunberg en de baas van de VN, António Guterres, als kanshebbers genoemd.