XR: waterkanon lijkt gericht op mishandeling en vernedering
De inzet van waterkanonnen tegen betogers van Extinction Rebellion (XR) lijkt vooral gericht op „mishandeling en vernedering” en dient „geen enkel legitiem doel”. Dat betogen de advocaten die opkomen voor XR dinsdag voor de rechtbank in Den Haag. Volgens hen is totaal onduidelijk op grond van welke regels de politie de waterkanonnen inzet. Daarom moet dat volgens de eisers ophouden, of op zijn minst worden beperkt.
„Er is geen richtlijn die duidelijk maakt in welke omstandigheden een waterkanon kan worden ingezet”, zegt advocaat Jaantje Kramer. Ze wijst op uitspraken van het Europees Hof van de Rechten van de Mens, waaruit volgens haar blijkt dat instructies en voorzorgsmaatregelen niet mogen ontbreken. Anders dreigt willekeur.
Het idee achter een waterkanon is om rellen en ongeregeldheden tegen te gaan door mensenmassa’s te verspreiden, vatte Kramer samen. Op de A12 zet de politie het kanon steeds in tegen betogers die even later worden aangehouden. „De politie weet dat de demonstranten er niet door weggaan.” Het waterkanon is daarom onnodig en „niet proportioneel”, vinden de eisers.
Waterkanonnen zijn een „indringend geweldsmiddel”, zegt Kramer. Ze somde voorbeelden op van letsel dat mensen eraan hebben overgehouden. Zo liep een vrouw in Eindhoven die in 2021 werd bespoten met een waterkanon een schedelbreuk op doordat ze met haar hoofd tegen een muur aan sloeg. In Turkije raakte iemand blind.
Bij de A12-acties hebben volgens XR mensen bloeduitstortingen opgelopen. Zulk letsel „staat in geen verhouding” tot de geweldloze acties, vindt ze.
De gemeente Den Haag en de Staat vinden de inzet van de ‘waterwerpers’ bij de A12-acties wel degelijk geoorloofd. Volgens de landsadvocaat zou een verbod een te grote inperking zijn van de bevoegdheden van de burgemeester. De politie hanteert volgens haar ook wel degelijk voorwaarden. Verder heeft de politie behoefte aan „flexibiliteit”.
Agenten leren dat ze de hardste straal alleen gericht mogen gebruiken als mensen bijvoorbeeld geweld plegen. „Dat is bij de demonstraties van XR in het geheel niet aan de orde geweest”, zegt de landsadvocaat. Bij een van de acties zijn volgens haar wel per ongeluk betogers geraakt met de hardere „gebundelde straal”. Het was volgens haar de bedoeling om op het wegdek te spuiten. Het XR-kamp trekt dat in twijfel.
Op beelden was te zien dat een waterkanon werd ingezet tegen een handvol overgebleven betogers. Volgens Kramer is „volstrekt onduidelijk” waarom zij niet simpelweg werden aangehouden.
Uitspraak 13 oktober.