In 2004 schokte het bedrijf de financiële wereld met een afboeking van ongeveer 4,5 miljard vaten. De reputatie van het tot dan toe onkreukbare bedrijf ging door het slijk door het schandaal rond de bewezen olie- en gasreserves. Die bleken jarenlang te hoog te zijn ingeschat. Na een eerste schokkende afwaardering met 3,9 miljard vaten (20 procent) vorig jaar januari volgde nog een serie kleinere bijstellingen. Inmiddels staat de teller op bijna 4,5 miljard vaten (van 159 liter) minder.

Drie bestuurders moesten het veld ruimen. Vervolgens zijn auditteams en externe deskundigen aan de slag gegaan om de kennelijk opgeklopte boekingen uit te pluizen.

Omdat de precieze stand van zaken dit najaar nog steeds niet duidelijk was, bracht Shell toen naar buiten met een afboeking van nog eens 900 miljoen vaten rekening te houden. Vanochtend bleek dit aantal nog hoger te liggen: nog eens 500 miljoen vaten, bijna 10 procent van het totaal. Ook de toevoegingen aan de reserves vallen tegen, naar verwachting tussen de 45 en de 55 procent van de geproduceerde hoeveelheden.

De tegenvaller kwam tegelijk met de bekendmaking van een recordwinst. Shell heeft in 2004 dankzij hoge olieprijzen en hoge marges zijn nettowinst tot ongekende hoogte weten op te voeren. Het Brits-Nederlandse olieconcern behaalde vorig jaar een nettoresultaat van 18,53 miljard dollar (14,08 miljard euro), 48 procent meer dan in 2003. Op basis van geschatte actuele kosten steeg de winst 38 procent tot 17,59 miljard dollar (13,37 miljard euro).

De winst ligt boven de verwachting van analisten. Gemiddeld rekenden zij op een nettoresultaat van rond de 17,5 miljard dollar. Over het vierde kwartaal kwam het nettoresultaat uit op 5,2 miljard dollar tegen 1,6 miljard dollar in het laatste kwartaal van 2003. Er was in 2004 ook sprake van een recordkasstroom, namelijk 44 miljard dollar (meer dan 25 miljard euro) uit bedrijfsactiviteiten en afstotingen.

Bestuursvoorzitter J. van der Veer oogde ondanks de laatste afboeking donderdagmorgen redelijk monter. Volgens hem komen de laatste aanpassingen voort uit een „herbeoordeling van de technische gegevens, in overeenstemming met de definities van de Amerikaanse beurswaakhond SEC.” Shell begint met een schone lei, meent van Der Veer, die sprak van een jaar van extremen. „Met aan de ene kant de herschikking van de reserves en aan de andere kant een recordnettoresultaat en een recordkasstroom.” Volgens hem heeft het bedrijf de benodigde actie genomen om de „reservekwestie af te sluiten.”

Die kwestie heeft geen gevolgen voor de verwachte productie. Het bedrijf liet donderdagmorgen weten dat de productieramingen voor 2005 en 2006 van 3,5 tot 3,8 miljoen vaten olie-equivalent per dag en voor 2009 van 3,8 tot 4 miljoen worden gehandhaafd. Nieuwe velden in de Verenigde Staten, Maleisië en Engeland compenseerden de natuurlijke teruggang op enkele andere olievelden. Het olieconcern blijft de komende vijf jaar streven naar een percentage van 100 procent van de geproduceerde hoeveelheden voor de toevoegingen aan de bewezen reserves.

Van der Veer gaat nog steeds uit van een ideale olieprijs van 25 dollar per vat. Shell hervat dit jaar het programma voor de inkoop van eigen aandelen. Naar verwachting zal het bedrijf dit jaar voor ten minste 10 miljard dollar aan dividend uitkeren. Het interim-dividend is verhoogd van 1,02 naar 1,04 dollar per aandeel.