Tijdens de jubileumbijeenkomst donderdagavond –op de Internationale Dag van de Vrede– ontvangen de winnaars van de jaarlijkse ”PAX Vredesduiven” hun prijs. Op de bijeenkomst in de Utrechtse Domkerk spreekt ook Sasse, die sinds februari leiding geeft aan PAX.

”PAX” betekent vrede, legt Sasse uit. „Wij willen vrede bevorderen over de hele wereld. We streven naar het einde van militaire conflicten en naar bescherming van burgers tegen oorlogsgeweld.”

Een van de huidige conflicten is de oorlog tussen Rusland en Oekraïne. „Wij steunen daar organisaties zoals Peace Engineers”, vertelt Sasse. „Dat zijn vredesactivisten die in het land eenheid proberen te bevorderen in de spanningen die in een oorlog ontstaan en helpen met traumaverwerking. Het doel is om de rechtstaat in Oekraïne te versterken. Twee weken geleden was ik er nog om onze partners op te zoeken. Ze zijn ongelooflijk bang. Het doet ze goed als ze merken dat ze niet worden vergeten door Europa.”

Het zijn niet alleen gewapende conflicten elders in de wereld –en het herstel van de samenleving na afloop daarvan– waarmee PAX zich bezighoudt, zegt Sasse. „Ook in Nederland lopen de spanningen op. Het debat verhardt, vertrouwen in de overheid neemt af. Het gevaar is dat je elkaar verliest. Daarom is het nodig elkaar de andere wang toe te keren en naar elkaar te luisteren.”

Wat zijn de hoogtepunten in de 75-jarige geschiedenis van PAX?

„Bij de oprichting, na de Tweede Wereldoorlog, ging het om het doorbreken van de spiraal van geweld in Europa. In de Koude Oorlog verschoof de aandacht naar het contact houden met gemeenschappen aan beide zijden van het IJzeren Gordijn, vaak langs kerkelijke lijnen. Bekend zijn de grote demonstraties tegen de plaatsing van kruisraketten in Nederland in de jaren tachtig.

Later verschoof de aandacht van PAX naar het bevorderen van vrede in andere delen van de wereld, zoals het Midden-Oosten en West- en Centraal-Afrika.

Een hoogtepunt was dat de internationale campagne tegen kernwapens, waar PAX ook bij betrokken was, in 2017 de Nobelprijs voor de Vrede ontving.

Op dit moment zijn we trots op de rechtszaak tegen Lundin in Zweden, een oliebedrijf dat betrokken was bij de burgeroorlog in Zuid-Sudan. PAX speelde een rol in het wereldkundig maken daarvan.”

Spelen de rooms-katholieke wortels van Pax Christi nog een rol in PAX?

„Die wortels zijn nog steeds een bron van inspiratie en van verbinding met partners en betrokkenen. Tegelijk zijn we ook in niet-christelijke landen actief en het is mooi om te zien hoe spirituele waarden zoals menselijke waardigheid en solidariteit daar ook gelden, vanuit een andere inspiratiebron.”

Pax Christi wil zich volgens de statuten „dienstbaar stellen aan de verwerkelijking van de vredesboodschap van het Evangelie”. Hoe geeft PAX daar gestalte aan?

„De Bijbelse boodschap is: vrede is van en voor iedereen, en iedereen heeft een vredesopdracht. Het gaat om een inclusieve vrede; daar staat PAX voor.”

Wat bedoelt u met „inclusieve vrede”?

„Vrede is er alleen als die er is voor iedereen. Als mensen daarvan uitgesloten zijn, ontstaan er spanningen. Dat willen wij voorkomen.”

De vredesboodschap van het Evangelie heeft alles met Jezus te maken. Als die Naam niet wordt genoemd, wordt het christelijke geloof dan niet versmald tot algemene ethische waarden?

„Jezus Christus zei: Heb uw vijanden lief; wees verzoenend. Ook Hij predikte inclusiviteit. Wij zijn van mening dat vrede niet is voorbehouden aan christenen, maar voor iedereen is. De christelijke vredesspiritualiteit is voor velen een belangrijke motivatie, maar anderen hebben andere inspiratiebronnen. Dat vinden wij prima, zolang we maar samenwerken aan hetzelfde doel van vrede.”

PAX wil zich ook verzetten tegen „schadelijke gendernormen”, aldus op uw website. Zijn gendernormen zo’n probleem in vergelijking met oorlogsgeweld?

„Zowel mannen als vrouwen lijden onder oorlog, maar op een verschillende manier. Mannen gaan naar het front; vrouwen worden vaak slachtoffer van seksueel geweld. Het is belangrijk die verschillende verhalen recht te doen. We moeten zowel mannen als vrouwen betrekken in het vredesproces om vrede duurzaam te maken. Onze focus ligt op oorlog en vrede, en gendergelijkheid is daarin ingekaderd.”

In mei sprak de Frans-Palestijnse advocaat Salah Hamouri op een bijeenkomst van PAX. Hij zou banden hebben met het terroristische Palestijnse Volksfront. Kiest PAX niet te veel partij?

„Wij vonden het belangrijk om beide stemmen te laten horen bij de 75-jarige herdenking van zowel de staat Israël als de Nakba: de verdrijving van Palestijnen uit hun gebied. We zijn ontzettend bezorgd over de huidige escalatie tussen Israël en de Palestijnse gebieden, waarbij het geweld van kolonisten, gesteund door de staat Israël, steeds erger wordt.

PAX richt zich erg op mensenrechten, zoals het recht op eigendom. Hamouri is daar een goede woordvoerder voor. De Israëlische aanklacht tegen hem dat hij banden zou hebben met het Volksfront is eigenlijk nooit bewezen. Hij heeft geen goed proces gehad en dat vonden wij juist een voorbeeld van hoe momenteel internationale mensenrechten worden geschonden.”

Klimaatactiviste Rozemarijn van ’t Eijnde ontvangt donderdag een Vredesduif van PAX. Wat heeft klimaatactivisme te maken met het oplossen van oorlogen in deze wereld?

„Van ’t Eijnde is dominee en scheppingsactiviste. Om in de termen van Van ’t Eijnde te spreken, moeten we de schepping beschermen. Zonder de aarde kunnen we niet leven en zullen de spanningen tussen mensen toenemen. Door uitdroging van landen, overstromingen en bosbranden wordt de aarde minder leefbaar. Er komt minder ruimte voor mensen om een goed leven te leiden. Dat is een enorme bedreiging voor de vrede. Nu zien we al dat er stromen mensen op gang komen omdat zij niet meer in hun leven kunnen voorzien.”

Hoe kijkt u naar de toekomst?

„Momenteel zijn er 83 gewapende conflicten in de wereld; 20 jaar geleden waren dat er nog maar 38. Dat baart ons enorm zorgen, net als de toename van het aantal autocratische regimes in de wereld. Op Prinsjesdag werd bekend dat er opnieuw bezuinigd wordt op ontwikkelingssamenwerking. Dat is intriest en naïef. Ik ben bezorgd dat het veiligheidsdenken in de wereld steeds meer militair wordt. Militair denken is soms noodzakelijk ter verdediging, maar uiteindelijk sticht je vrede door samen democratie en rechtstaat te bevorderen.”