Aan de gevangenenruil ging maandenlange bemiddeling door Qatar vooraf. In Doha zijn ook twee familieleden van de Amerikaanse gevangenen aangekomen die eerder Iran niet mochten verlaten.

Als onderdeel van de deal is zo’n 6 miljard dollar (5,6 miljard euro) aan bevroren Iraanse tegoeden vrijgeven en overgemaakt naar Qatarese banken. Qatar heeft beloofd dat het gaat toezien op hoe Iran de vrijgegeven miljarden besteedt. Die moeten worden uitgegeven aan goederen die niet onder internationale sancties tegen Iran vallen, zoals medicatie of voedsel. De overeenkomst is niet onomstreden. De Amerikaanse president Joe Biden kreeg vanuit de Republikeinse oppositie het verwijt dat hij feitelijk losgeld betaalt voor Amerikaanse burgers. Het Witte Huis heeft de deal verdedigd. Biden heeft maandag de emir van Qatar en de sultan van Oman bedankt voor de rol die ze hebben gespeeld bij de totstandkoming ervan.

Iran had de miljarden verdiend door olie te verkopen aan Zuid-Korea, maar kon niet meer bij het geld nadat de VS nieuwe sancties hadden ingesteld. Dat gebeurde nadat toenmalig president Donald Trump zich had teruggetrokken uit een overeenkomst over het nucleaire programma van de islamitische republiek. Iran had toegezegd zijn atoomprogramma te beperken, maar Trump vond de afspraken niet streng genoeg.

Opvallend genoeg heeft de Amerikaanse regering maandag op de dag van de politiek gevoelige gevangenenruil ook nieuwe sancties tegen Iran aangekondigd. De VS nemen strafmaatregelen tegen het Iraanse ministerie van Inlichtingen en de voormalige president Mahmoud Ahmadinejad.