Het is 79 jaar geleden dat bijna 2000 Britse parachutisten werden gedropt op de Ginkelse Heide in Ede als onderdeel van operatie Market Garden. Het doel, de brug bij Arnhem veroveren, haalden de troepen niet. De slag mislukte; Arnhem bleek een brug te ver.

In Arnhem, Oosterbeek, Driel, Renkum en op andere plekken vinden deze dagen herdenkingen van de Slag om Arnhem plaats. Maar de Airborne-luchtlandingen in Ede spannen de kroon, vindt René Verhulst, burgemeester van Ede. „Je kunt kinderen niet twee uur in een kerkgebouw zetten om naar allerlei toespraken te luisteren. Bij ons op de hei is er actie en spektakel.”

Die actie komt van honderden parachutisten die –bij goed weer– zaterdag boven de hei een zogenaamde ”massdrop” uitvoeren. Het is voor de militairen de afsluiting van de internationale oefening Falcon Leap.

Brief

Maar voor Verhulst (CDA) is de herdenking nog niet spectaculair genoeg. Bij de tachtigste herdenking, volgend jaar september, ziet hij het liefst twee koningen op de hei: Willem-Alexander en Charles. „De uitnodigingsbrief naar Buckingham Palace gaat binnenkort de deur uit. En koning Willem-Alexander heb ik pas bij een streekbezoek aan onze gemeente op de herdenking gewezen.”

De Britse koning Charles kent de Ginkelse Heide. Hij was er als kroonprins in 2019, bij het 75-jarig jubileum van de landing, samen met prinses Beatrix.

Na de toespraak van Verhulst fluisterde Charles hem toe: „I couldn’t have done it better myself” (Ik had het zelf niet beter kunnen doen). Bij de vijftigste herdenking in 1994 was Charles er ook bij. Hij maakte toen zelfs een parachutesprong boven de Ginkelse Heide.

Bommen

De luchtlandingen in 1944 verliepen voor Ede niet onverdeeld succesvol. Bij de start van de Slag om Arnhem op 17 september 1944 bombardeerden de geallieerden Duitse kazernes ten oosten van Ede. Door het slechte zicht kwamen veel bommen verkeerd terecht. In de Gelderse stad vielen 69 doden, onder wie complete gezinnen. Een monument in Ede-Zuid herinnert daaraan.

Verhulst zegt het belangrijk te vinden dergelijke verhalen te vertellen. „Dit jaar zijn er misschien nog maar vijf Britse veteranen – volgend jaar is er wellicht niemand meer. We moeten de verbinding zoeken tussen veteranen van toen en van nu. Opoffering van militairen is van alle tijden.”

Volgens de gemeente Ede komen er jaarlijks zo’n 30.000 tot 40.000 mensen af op de luchtlandingen. Daarmee is de herdenking het grootste eendaagse evenement in de Gelderse gemeente. Uitzonderlijk was 2019. Toen vonden maar liefst 100.000 mensen een plek op de hei.

Burgemeester Verhulst zegt dat er makkelijk 200.000 mensen kunnen staan. „Komen en gaan is het grootste probleem. Naar en van de hei loopt maar één provinciale weg, waar iedereen overheen moet.”

Onweer

In 2014 kroop de gemeente door het oog van de naald toen onweer uitbrak tijdens de herdenking. Mensen kregen het advies laag bij de grond te blijven. Verhulst: „Het weer is inderdaad onze grootste zorg. En tegelijk het enige waar we geen invloed op hebben. Als we onweer zien aankomen, blazen we de zaak dan af? Hoe informeren we mensen die al onderweg zijn? We moeten die beslissing tijdig nemen.”