Dat blijkt uit het onderzoek ”Kerkenvisie Katwijk: toekomst religieus erfgoed”, dat in opdracht van de gemeente is uitgevoerd. De gemeente wil het komende jaar met kerkbesturen overleggen welke acties kunnen worden ondernomen om erfgoed en andere beeldbepalende gebouwen te behouden. Financiële steun van de gemeente blijft beperkt tot de normale monumentensubsidies.

Over vijftien jaar is volgens de onderzoekers minder dan de helft van de gebouwen, veertien, nog met zekerheid in religieus gebruik. Voor het merendeel zijn die eigendom van vitale geloofsgemeenschappen die naar verwachting stabiel blijven of zelfs groeien. „Het kan ook zijn dat religieuze genootschappen die nu geen eigen kerkgebouw bezitten een leegkomend gebouw kopen, waarmee het de religieuze functie behoudt.”

Recent is één kerk, de hervormde Bethelkerk in Rijnsburg, gesloopt om plaats te maken voor woningbouw. De gereformeerde Petrakerk eveneens in Rijnsburg is nu een woning met bed & breakfast. Vijf kerkgebouwen en kapellen staan leeg of zijn, zoals de onderzoekers dat noemen, in transitie (op weg naar een nieuwe bestemming of naar sloop of nieuwbouw). Twee gebouwen hiervan krijgen opnieuw een religieuze functie.

Daarnaast zijn er, als er niets gebeurt, zo’n tien kerkgebouwen die de komende tien tot vijftien jaar leeg of te koop komen of getransformeerd worden, verwachten de onderzoekers. „Voor deze gebouwen is de toekomst onzeker door een krimpende kerkgemeenschap en oplopende onderhouds- en energiekosten. Het bijvoorbeeld tijdig nevenbestemmingen aantrekken naast de religieuze functie kan ervoor zorgen dat een kerkgenootschap een gebouw langer kan aanhouden.”

Katwijk kent vier rijksmonumentale kerkgebouwen, die alle nog in religieus gebruik zijn: in Katwijk aan den Rijn de hervormde Dorpskerk, in Rijnsburg de protestantse Laurentiuskerk (Grote Kerk) en in Katwijk de hervormde Nieuwe Kerk en de eveneens hervormde Andreaskerk (Oude Kerk). „Eigenaren geven aan dat de kosten van energie en onderhoud steeds zwaarder gaan drukken”, aldus de onderzoekers. „De gebouwen zijn qua gebruik weinig flexibel inzetbaar en moderne faciliteiten ontbreken. Echter, om emotionele redenen van sfeer, een lange gevoelde geschiedenis van betekenisvolle momenten en identiteit in de omgeving, is het ondenkbaar voor de eigenaren en hun kerkgemeenschappen om deze gebouwen niet in gebruik en in stand te houden.”

Daarnaast kent Katwijk onder het religieus erfgoed acht gemeentelijke monumenten, waarvan er drie in transitie zijn: de gereformeerde Maranathakerk in Rijnsburg (herbestemming naar appartementen), de Willibrordkapel bij het Heerenhuys en de Oude Marinekapel. De meeste eigenaren van de overige vijf geven eveneens aan dat instandhouding steeds zwaarder wordt.