De Britten gebruikten destijds voor het eerst een nieuwe tactiek. Ze noemden dit bombardement Operation Gomorrha en die naam ontleenden ze aan een Bijbeltekst: „Toen deed de Heere zwavel en vuur over Sodom en over Gomorra regenen” (Gen. 19:24). De Royal Air Force liet daadwerkelijk vuur regenen over Hamburg.

Terwijl de nazi’s al vanaf het begin van de wereldoorlog naast industrie Britse steden als doelwit kozen, vermeed de Britse regering in principe het bombarderen van burgerdoelen. De effecten van de bombardementen van de RAF waren echter erg teleurstellend, terwijl men veel vliegtuigen verloor. Bomber Command onder leiding van maarschalk Arthur Harris kreeg van de regering Churchill de opdracht tot een radicaal andere strategie, waarbij maximale schade aan woonwijken het doel werd. Het plan was zelfs om alle grote Duitse steden te verwoesten.

Harris ontwikkelde een techniek waarbij eerst conventionele bommen ramen en daken van woningen zouden blazen. Daarna zou een tapijt van brandbommen vuurstormen doen ontstaan. De eerste praktijkproef op Hamburg bevestigde de theorie van Harris boven alle verwachting. Er ontstonden in de nacht van 27 op 28 juli daadwerkelijk vuurstormen. Omdat in een groot gebied de zuurstof opraakte, werden het tornado’s met snelheden tot 240 km/h en een temperatuur tot 800 graden. Die nacht waren vanuit Engeland 777(!) vliegtuigen met bestemming Hamburg opgestegen.

Een groot deel van Hamburg werd verwoest en het aantal burgerslachtoffers wordt geschat op 45.000. Dwangarbeiders uit concentratiekamp Neuengamme moesten de vaak onherkenbare lijken verzamelen. In de vuurstorm waren ook veel lichamen tot as vergaan en niet terug te vinden.

Radarsneeuw

Hamburg was een ideaal doel voor de Britten, maar de havenstad had een sterke luchtverdediging. Er waren door dwangarbeiders in 1942 vier enorme bunkers gebouwd waarin burgers konden schuilen bij bombardementen. Op het dak van elk van deze betonnen giganten was luchtafweergeschut (Flak) opgesteld. Vanuit radarstations werd het afweergeschut aangestuurd.

Maar tijdens operatie Gomorra was de Duitse radar totaal van slag door ‘radarsneeuw’ van aluminiumstrips die door Britse vliegtuigen werden uitgestrooid. Radaroperator Joan Curris had deze techniek in 1942 ontwikkeld, al was ze al in 1937 door een Britse technicus in basis ontdekt. Uit angst dat de Duitsers de methode ook zouden gebruiken, hadden de Britten die nooit ingezet. Pas bij operatie Gomorra besloot Harris radarsneeuw in te zetten. Die beslissing heeft in belangrijke mate bijgedragen aan het enorme effect van de operatie en grote verliezen van Britse vliegtuigen voorkomen. Naderhand zouden de Duitsers tegenmaatregelen nemen waardoor de tapijtbombardementen ernstig werden bemoeilijkt. Alhoewel Harris na Hamburg riep dat oorlogen door bombardementen gewonnen konden worden, bleek de realiteit toch anders.

Omstreden

”Bomber Harris” kreeg na de oorlog meerdere onderscheidingen en ontving in 1953 op aandringen van Churchill de koninklijke titel van baronet. Maar niet iedereen zag het werk van Harris als ethisch verantwoord en effectief voor het beëindigen van de oorlog. Dat bleek ook toen koningin-moeder Elizabeth een standbeeld van hem onthulde bij de RAF-kerk. Tot haar verbazing protesteerden toen mensen met de uitroep dat Harris een misdadiger was. Het beeld moest daarna maandenlang dag en nacht worden bewaakt.

Op 31 maart dit jaar bezochten koning Charles en koningin Camilla Hamburg. Samen met de Duitse bondspresident Steinmeier en zijn vrouw gingen ze naar het monument voor Kindertransport en daarna naar de ruïne van de Sankt Nikolaikirche, waar kransen werden gelegd bij het monument voor het bombardement van 1943. Deze grote kerk in de Altstadt werd na het bombardement niet weer opgebouwd, maar de 147 meter hoge toren wijst nog steeds naar de hemel. Het is een gedenkteken, een Mahnmal, geworden.

Spijkerkruis

Op de gedenkplaat voor het bombardement in de Nicolaikirche staat boven de woorden ”Vater vergib …” een kruis, gemaakt van twee grote spijkers. Toen de Duitse luchtmacht in 1940 Coventry bombardeerde, vielen hier ruim 500 burgerslachtoffers en werd de kathedraal verwoest. In de puinhopen vond men door de hitte samengesmolten middeleeuwse spijkers in de vorm van een kruis, een Cross of Nails. Deze vondst bracht de aanwezige priesters ertoe dit kruis te zien als een symbool van verzoening in plaats van wraak. De boodschap van verzoening werd vanuit Coventry verspreid en inmiddels hebben wereldwijd vele kerken zich bij het Coventryberaad aangesloten, ook in zestien plaatsen in Nederland.