Buiten schalt uit luidsprekers de muziek. Inwoners van Schiedam, een bonte mengeling van culturen, doen zich op deze warme zaterdagmiddag in juni te goed aan hapjes en drankjes. Niet voor niets heet de jaarlijkse festiviteit in het Plantagepark ”Proef de Plantage”.

Binnen, in de koelte van de oude Plantagekerk, klinken vanaf het Rütterorgel, gebouwd in 1881, melodieën van psalmen en gezangen. Een handvol bezoekers kijkt geïnteresseerd rond. Zo ook Schiedammer André van Dijk met zijn vrouw. „Mijn moeder tipte me”, zegt hij. „Ze zei: Weet je dat de Plantagekerk zaterdag open is? Daar ben jij in 1959 gedoopt.” Tegenwoordig zegt het geloof hem weinig meer, vertelt de zestiger, terwijl zijn blik langs het klassieke interieur dwaalt. „Maar even hier naar binnen wippen leek ons wel leuk. Het is voor het eerst dat ik hier bewust rondkijk.”

Dat laatste geldt niet voor Huibert Johannes van Wijngaarden (81). „Vorig jaar overleed mijn vrouw”, vertelt hij. Met een bekertje koffie in de hand, voorin de kerk gezeten, neemt hij er zijn gemak van. „Ik dacht toen: ik moet wel een beetje onder de mensen blijven komen. En ik zag dat deze kerk regelmatig op zaterdagmiddag open is. Sinds oktober ben ik hier wel een keer of acht geweest. Dat bevalt me uitstekend, de mensen zijn hier ontzettend aardig.”

In een schriftje heeft Van Wijngaarden alle bezoekdata keurig genoteerd, inclusief bijzonderheden. „Gesproken met Lenie en Gerda; en ook met een zoon”, staat bij een datum aan het begin van dit jaar. Nee, een zondagse dienst gaat hij in deze hersteld hervormde gemeente niet bijwonen. „God bestaat niet. Dat is mijn overtuiging. Met dominee Bert Krooneman –kijk, daar staat hij–, praat ik zo af en toe over die dingen. God heeft de wereld bedacht, zeggen gelovigen. Ik zeg: Gelovigen hebben God bedacht.”

Deuren open

Dat de hersteld hervormde gemeente in Schiedam op zaterdagmiddag de deuren opent voor buitenstaanders, staat niet op zichzelf. De gemeente doet veel aan evangelisatiewerk, vertelt ds. L. Krooneman, sinds 2013 aan de Plantagekerk verbonden. „Onze gemeente, die ruim 175 leden telt, is een samenvoeging van een voormalige vrije gemeente, waaraan tussen 1936 en 1975 ds. H. Hofman verbonden was, en de hervormde evangelisatie van Schiedam. In onze gemeente, die is aangesloten bij de Hersteld Hervormde Kerk, leeft al van oude tijden het besef dat we het Evangelie niet voor onszelf mogen houden. We leven hier in een zeer seculiere omgeving en gemeenteleden worden in deze stad elke dag geconfronteerd met massa’s mensen die nooit van het Evangelie hebben gehoord. Een levende gemeente is per definitie ook een wervende gemeente.”

Wat de gemeente op dit gebied zoal doet? Ds. Krooneman, die voor twee derde van zijn tijd gemeentepredikant is en voor een vierde predikant voor bijzondere werkzaamheden, zoals evangelisatie: „Al tientallen jaren staat in het centrum van de stad, op de eerste zaterdag van de maand, een lectuurkraam. Die hebben we ooit opgezet in samenwerking met de later opgeheven christelijke gereformeerde kerk van Schiedam. Voorbijgangers worden aangesproken en kunnen Bijbelse lectuur meenemen.”

In de achterliggende jaren zijn de activiteiten verder uitgebouwd. „In 2014 zijn we begonnen met een Bijbelcursus en in 2016 met een kinderclub. In dat laatste jaar zijn we ook een aantal malen per jaar, op zaterdagmiddag, de deuren van de kerk open gaan zetten. Mensen zijn dan welkom om binnen te komen kijken, een kop koffie te drinken en met een van de gastheren of -vrouwen te praten. In juni hebben we dit bewust gecombineerd met de festiviteit ”Proef de Plantage”.”

In 2016 startte de hhg met zogeheten open samenkomsten, op zondagmiddag. „Om de andere week hebben we, voorafgaand aan de reguliere middagdienst, zo’n open samenkomst. Dat is een laagdrempelige dienst, waarin ik gewoonlijk voorga, waarin ik een gedeelte van de Bijbel uitleg, en waarin we relatief veel zingen. Er is een vaste groep van een tiental bezoekers, terwijl andere mensen af en toe langskomen. Regelmatig zien we nieuwe gezichten, soms van mensen die via de lectuurkraam op ons geattendeerd zijn.”

De open samenkomst dicht enigszins „de kloof tussen een inhoudsvolle gereformeerde liturgie en de nogal vluchtige leefwijze van mensen van nu”, zegt ds. Krooneman. „In de liturgie van onze eredienst zit een diepe inhoud verborgen. Het duurt best wel even voordat een buitenstaander hierin kan participeren. Dat is ook wel logisch. Een schoolkind laat je ook niet de basisschool overslaan om meteen naar het voortgezet onderwijs te gaan. Bovendien merken we dat veel mensen behoefte hebben aan ontmoeting en gesprek. Die ruimte kunnen we binnen de open samenkomst beter creëren dan binnen de normale eredienst.”

Doordat de open samenkomst plaatsvindt voorafgaand aan de reguliere eredienst is er „onderling verkeer”, zegt de predikant. „Onze kerkgangers zijn gewend mensen die nog onbekend zijn met het Evangelie in de kerk te ontmoeten, hen te begroeten en waar nodig behulpzaam te zijn.”

Van de hhg in Schiedam zijn inmiddels diverse mensen belijdend lid die via evangelisatie op het spoor van de gemeente zijn gekomen. „Op tweede pinksterdag deed een vrouw van 72 jaar, met een rooms-katholieke achtergrond, openbare belijdenis. Kinderen en kleinkinderen waren getuige van haar volmondige „Ja”.”

Niet lang geleden werd iemand gedoopt die „vanuit een ander geloof tot Jezus Christus is gebracht”. Kort geleden nam hij voor het eerst deel aan het heilig avondmaal. „De blijdschap straalde van zijn gezicht af; hij heeft vaste grond gevonden. Inmiddels heeft hij al verschillende mensen meegenomen naar de open samenkomsten. In de samenkomst tolkt hij ook voor een jonge vrouw die hongert en dorst naar het Evangelie. Zij zei pas, na afloop van de open samenkomst: Was het maar elke dag kerk.

Zo zien we dat God, door Zijn Geest, werkt. Ook in de 21e eeuw. 
Daar zijn we als kerkenraad verwonderd over. Soli Deo Gloria.”

Coronatijd

Op zijn 22e verhuisde hij, net als zo veel Antillianen in de achterliggende decennia, naar Nederland. Sinds de coronatijd leest hij elke dag in de Bijbel. „Wat in dit Boek staat, raakt me. Er zit zo veel wijsheid in die woorden. Wat hierin staat, over Wie God is, Wie Jezus is en wie de mensen zijn, is waar. Zo is het echt.”

Tegelijk besefte De Windt dat hij meer uitleg nodig had om Gods Woord goed te begrijpen en toe te passen. Daarom trok hij ruim een jaar geleden de stoute schoenen aan en bezocht hij, op uitnodiging van de dames achter de kraam, de zondagse open samenkomst in de Plantagekerk. „Ik was, toen ik voor het eerst deze kerk binnenstapte, wel een beetje nerveus, hoor”, bekent hij.

Sindsdien komt De Windt –hij woont op een kwartiertje lopen van het kerkgebouw– er elke zondag. Hij bezoekt niet alleen de open samenkomst, die eens in de twee weken gehouden wordt, maar zit ook tijdens reguliere diensten vaak op zijn vaste plekje in de kerkbank. „Had ik maar eerder geweten dat hier, ingebouwd tussen de woonhuizen, een kerk stond. Jammer, ik wist dat niet.”

Kan hij de preek begrijpen? „Jawel. Ds. Krooneman preekt niet moeilijk.” Bovendien kan De Windt op de Bijbelcursusavonden, of op andere momenten, bij hem terecht met vragen. „Ik leer steeds meer. Ook over wat de verschillen zijn met de Rooms-Katholieke Kerk. Daar werken ze veel met beelden; hier staan de Bijbel en Jezus centraal.”

Wil hij ook belijdenis doen en lid worden van deze gemeente? „Daar denk ik wel over na. Pas heb ik ook samen met mijn vriendin een gesprek gehad met de dominee. We zijn van plan op enig moment te gaan trouwen.”

Op nogal wat plaatsen in ons land wordt er geëvangeliseerd. Vanuit evangelisatieposten, in inloophuizen, op markten, via vakantiebijbelweken. Deel 3 van een achtdelige serie.