Dinsdag maakte Herzog zijn opwachting in het Witte Huis. Daar vielen hem de gebruikelijke geruststellingen ten deel. „De vriendschap met Israël is onverbreekbaar; de Amerikaanse betrokkenheid is sterk en geharnast”, voegde Biden het Israëlische staatshoofd toe.

De Amerikaanse president verzekerde Herzog opnieuw dat de Verenigde Staten niet zullen toestaan dat Iran de beschikking over kernwapens krijgt. Biden toonde ook begrip voor Israëls strijd tegen terreur, na de recente opleving van het aantal aanslagen. „Israël heeft het recht zich te verdedigen.” Hij herhaalde de Amerikaanse vastbeslotenheid om te streven naar een tweestatenoplossing voor het Israëlisch-Palestijns conflict.

Een belangrijk pijnpunt in de Amerikaans-Israëlische betrekkingen is echter de aanhoudende onrust over de omstreden juridische hervormingen die de rechts-religieuze Israëlische regering wil doorvoeren. Herzog zelf hield Biden tijdens een gesprek achter gesloten deuren voor dat er weliswaar een „verhit debat” in de Israëlische samenleving wordt gevoerd, maar dat de Israëlische democratie „gezond en veerkrachtig is”.

De Amerikaanse president is daar echter minder positief over, zoals hij de afgelopen tijd al regelmatig liet blijken. Deze regering is de meest extreme die ik ooit heb gezien, verklaarde Biden nog onlangs. Hij drukte Herzog dinsdag op het hart dat het belangrijk is dat er brede maatschappelijke en politieke overeenstemming komt over de manier waarop het juridisch systeem in Israël kan worden hervormd. De huidige polarisatie in de Joodse staat komt de voortgang van andere regionale processen niet ten goede, aldus Biden. Daarmee doelde hij onder andere op het bereiken van een vredesregeling met Saudi-Arabië en de oplossing van de Palestijnse kwestie.

Ernstige consequenties

De echte boodschap van Biden kwam echter pas na afloop van het bezoek van Herzog. De president ontbood de bekende columnist van The New York Times, Thomas Friedman, op het Witte Huis om hem een statement mee te geven, waarover Friedman kort daarop in de Amerikaanse krant publiceerde. Kort en goed: Israël moet nu stoppen met de juridische hervormingen. Zoek eerst naar een zo groot mogelijke consensus over zo’n omstreden onderwerp.

Als de regering in Jeruzalem haar plannen toch doorzet, zal dat ernstige consequenties hebben, waarschuwde Biden. „Dan zul je iets kapotmaken in de Israëlische democratie én in jullie verhouding met de Amerikaanse democratie. En het kan weleens zijn dat je dat nooit meer terug zult krijgen.”

Die boodschap is vooral voor de Israëlische premier Benjamin Netanyahu bedoeld. Die beroemde zich er maandag nog op dat hij tijdens een telefoongesprek met Biden eindelijk ook een uitnodiging had gehad voor een bezoek aan de Amerikaanse president. Volgens de Jerusalem Post heeft Biden de minister-president echter uitgenodigd om hem „in de VS te ontmoeten”. Dat hoeft dus allerminst een officiële ontvangst in het Witte Huis te betekenen.