Maandag stuurde minister Dijkgraaf van Onderwijs de visie van het kabinet op artikel 23 naar de Tweede Kamer. De visie is een reactie op een advies van de Onderwijsraad over dit thema dat anderhalf jaar geleden verscheen.

Verus, de koepelorganisatie voor protestants en rooms-katholiek onderwijs, is verbaasd over de manier waarop het kabinet het thema levensbeschouwing onnodig tegenover de democratie zet.

Het kabinet neemt namelijk het uitgangspunt van de Onderwijsraad over dat het onderwijs dient te bestaan uit een kern waarin de regels van de democratische rechtstaat gelden. Dat zijn vrijheid, gelijkheid en solidariteit.

Deze burgerschapsopdracht moet het vertrekpunt van het onderwijs zijn. Daaromheen mogen de scholen een schil vormen waar ze hun eigen levensbeschouwing en identiteit een plek geven. Maar die mag niet in strijd zijn met de kern. Het eigen verhaal is een toevoeging op de gemeenschappelijke kern en niet andersom, aldus de Onderwijsraad. Het kabinet onderschrijft dat uitgangspunt.

Oneens

Verus is het fundamenteel oneens met deze kijk op het onderwijs en de democratie. „De democratie is niet het bezit van sommigen met een seculiere kijk op de wereld die er vervolgens toe over zouden kunnen gaan om anderen met een levensbeschouwing al of niet toe te laten.” Volgens Verus is het burgerschapsonderwijs „van nature levensbeschouwelijk”.

De koepelorganisaties van de christelijk-reformatorische scholen, VGS en VBSO, gaan nog een stapje verder. Zij constateren dat er „een ernstige weeffout in advies én reactie zit: de burgerschapsopdracht wordt bóven artikel 23 geplaatst”.

Dat is volgens VGS en VBSO „mogelijk goed bedoeld maar juridisch onjuist, niet in lijn met de historie van artikel 23 en in strijd met het pluriforme karakter van de samenleving”. Ze begrijpen dan ook niet dat de regeringspartijen CDA en ChristenUnie daarin meegaan.

Over de schreef

Verus, VGS en VBSO zijn wel blij dat minister Dijkgraaf in de reactie geen extra regels en wetten aankondigt om de burgerschapsopdracht aan te scherpen. Er is momenteel een proces gaande om de leerdoelen voor het basis- en voortgezet onderwijs te actualiseren. Het burgerschapsonderwijs zal daarin een duidelijker plek krijgen.

De Onderwijsraad stelde in het advies ook dat de overheid voldoende instrumenten heeft om scholen die in de ogen van de overheid over de schreef gaan aan te pakken. Er was sprake van dat de twee weken geleden afgetreden onderwijsminister Wiersma, wél met extra regels wilde komen. De koepelorganisaties zijn blij dat Dijkgraaf daarvan afziet.

Buitengrenzen

In zijn brief gaat Dijkgraaf ook in op de aanbeveling van de Onderwijsraad om duidelijk te zijn over de buitengrenzen van de vrijheid van onderwijs.

De bewindsman noemt in de brief drie voorbeelden die wat het kabinet betreft niet kunnen: het propageren en dreigen met geweld tegen anderen, het verplichten van andersgeaarde leerlingen uit de kast te komen bij hun ouders of via lesmateriaal de doodstraf te verheerlijken.

Dijkgraaf wijst erop dat er via de bestaande wet- en regelgeving mogelijkheden zijn dit aan te pakken. Recent werden er extra regels toegevoegd die de minister de mogelijkheid geven om scholen financiële en bestuurlijke sancties op te leggen.