Tijdens zijn rede noemde Joesjtsjenko democratisering van zijn land een „onomkeerbaar proces, op weg naar uiteindelijke aansluiting bij de Europese Unie.”

De nieuwe president verwelkomde het voorstel van de EU voor een speciaal partnerschap, maar vindt dat de relatie daar niet toe beperkt kan blijven, zoals Brussel voorstelt. „De komende vijf jaar zal voorbereiding op lidmaatschap van de EU ons strategisch doel zijn.” Daarbij zal Oekraïne een gezonde relatie met Rusland blijven nastreven.

„Wij verwachten dat de strategie van de EU uiteindelijk ook lidmaatschap zal inhouden. Het voorgestelde EU-actieplan is slechts een eerste stap. We zullen echter niet elke dag op de Europese deur kloppen met de vraag of we al binnen mogen komen.”

Daarop vooruitlopend wil hij eind dit jaar al een akkoord sluiten met de EU over deelname aan een vrijhandelszone. Ook moet Oekraïne dan volwaardig lid kunnen worden van de Wereldhandelsorganisatie (WTO). „We moeten daarom ook zo snel mogelijk de status van markteconomie krijgen.”

„Wij verwachten dat de strategie van de EU uiteindelijk ook lidmaatschap zal inhouden. Het voorgestelde EU-actieplan is slechts een eerste stap. We zullen echter niet elke dag op de Europese deur kloppen met de vraag of we al binnen mogen komen.” De opheffing van tal van beperkende maatregelen voor het verstrekken van visa voor reizigers die van Oekraïne naar EU-lidstaten willen reizen, dient wel zo snel mogelijk op de EU-agenda te komen.

De Europese Commissie, het dagelijks bestuur van de EU, liet dinsdag echter weten dat Joesjtsjenko veel te hard van stapel loopt. Volgens een woordvoerster is EU-lidmaatschap van Oekraïne nog lang niet aan de orde. „Ons beleid is het nabuurschapsbeleid”, zei ze. Dat sommige leden van de Commissie zouden hebben gezegd dat Oekraïne lid kan worden, zou berusten op een misverstand, al wilde ze niet uitsluiten dat het ooit kan gebeuren.

Europees Commissaris Benita Ferrero-Waldner (buitenlandse betrekkingen) zei dinsdag tegen de commissie voor buitenlandse zaken van het Europees Parlement dat zelfs een associatieverdrag met Oekraïne voorlopig niet aan de orde is. Dat zou volgens haar een te sterk signaal zijn dat Oekraïne in de toekomst kan toetreden.

Niettemin wil Joestsjenko vaart zetten achter de hervormingen die in zijn ogen Oekraïne de EU zouden moeten binnenloodsen. Voortgaande democratisering van de staatsinstellingen, bestrijding van corruptie en georganiseerde misdaad en het verder onafhankelijk maken van het justitieapparaat en de media zullen de komende jaren extra aandacht krijgen. „Daarbij moeten we een moeilijke, maar niet noodzakelijkerwijs lange weg bewandelen”, zei hij. „Met mijn nieuwe ploeg moeten we dit in vijf jaar tijd kunnen doen, als Europa ons helpt.”

Hij noemde het verzet van een groot deel van de bevolking tegen de vervalsing van de uitslag van de tweede ronde van de presidentsverkiezingen een voorbeeld van „de stevige verankering van Europese democratische waarden in het denken van onze bevolking. Alleen daarom was onze revolutie ook mogelijk. De mensen konden een aanval op essentiële waarden daarom weerstaan.”

Joesjtsjenko dankte de Raad van Europa, het samenwerkingsverband voor democratie en mensenrechten van 46 nationale parlementen, voor de „oplettendheid voor datgene wat in Oekraïne aan het gebeuren was.”

Het einde van de presidentsverkiezingen is volgens het nieuwe staatshoofd „het begin van een nationaal helingsproces.” Zowel de Europese Unie als de Raad van Europa kan Oekraïne daarin bijstaan, onder meer door het sturen van experts op het gebied van handhaving van de mensenrechten. President Joesjtsjenko kondigde in Straatsburg ook tal van acties aan tegen schendingen van mensenrechten in het verleden en geweld tegen onafhankelijke journalisten.

Voorafgaand aan zijn toespraak tot de Raad van Europa ontving Joesjtsjenko gistermiddag een oranje tulp uit handen van de nieuwe raadsvoorzitter, CDA-senator René van der Linden. Oranje is de steunkleur van Joesjtsjenko’s partij Ons Oekraïne. Zijn verkiezing was ook het gevolg van de zogeheten Oranjerevolutie, het massale straatprotest van aanhangers tegen de vervalsing van de verkiezingsuitslag door tegenstrever Janoekovitsj.