Christenen in Sudan kiezen in conflict geen partij
Kerkgebouwen zijn beschadigd, veel gemeenteleden gevlucht. De strijd in Sudan treft ook de kleine christelijke gemeenschap in het land zwaar. „De achtergebleven christenen leven van de genade van God. Er is hier een groot tekort aan voedsel, water en medicijnen”, zegt pastor Suleiman uit Khartoem.
Het is niet alleen het aanhoudende geweld dat de achtergebleven bevolking van Khartoem en omringende steden parten speelt. Het voedsel raakt op en er is een schrijnend tekort aan water en medicijnen. Veel ziekenhuizen zijn gesloten. „Het dagelijks leven in de stad is volkomen tot stilstand gekomen”, laat voorganger Suleiman van de Africa Inland Church (AIC) in de Sudanese hoofdstad weten. „Er is grote behoefte aan hulp.”
In de straten van Khartoem vinden gevechten plaats tussen de verschillende milities. Ondanks het feit dat er donderdag een nieuw staakt-het-vuren zou ingaan, blijven dikke rookwolken boven de stad het beeld bepalen. Het blijkt steeds weer slechts een kwestie van uren te zijn voordat een bestand sneuvelt. Het gevolg is ook dat alle cruciale instellingen gesloten blijven, met alle gevolgen van dien.
Onder de zwaar getroffen delen van Khartoem behoort ook de wijk Bahri, waar vanouds relatief veel christenen wonen. Door bombardementen en beschietingen zijn volgens een bericht in Christianity Today onder meer diverse kerkgebouwen getroffen. De evangelisch-presbyteriaanse kerk raakte beschadigd door granaatinslagen op een nabijgelegen markt, terwijl de koptisch-orthodoxe kerk getroffen werd door een raket. Van de anglicaanse All Saints Cathedral zouden milities hun uitvalsbasis hebben gemaakt.
Gesloten kerken
Sinds de afscheiding van het overwegend christelijke Zuid-Sudan in 2011 maken christenen nog zo’n 5 procent van de bevolking in Sudan uit. Hun bakermat ligt voor een belangrijk deel in het Zuid-Sudan en het zuidelijke Nubagebergte, maar er wonen bijvoorbeeld ook veel Ethiopische christenen in en rond Khartoem.
Het grootste deel van de christenen uit de stad is volgens Suleiman als gevolg van de huidige strijd gevlucht naar naburige landen als Egypte en Zuid-Sudan. Dat vertrek en de onlusten in het algemeen hebben uiteraard ook gevolgen voor het functioneren van de kerken. Suleiman zegt dat de gebedshuizen in het centrum sowieso zijn gesloten voor diensten. In de voorsteden zijn ze volgens hem meestal nog wel open. „We zijn door de gevechten echter wel voorzichtig geworden en openen de kerk enkel nog op specifieke tijden op vrijdag en zondag”, zegt hij.
Ook een deel van de geestelijkheid is het land ontvlucht. Onder hen is de bisschop van de Africa Inland Church in Sudan, Justin Michael Lemi. Hij liet zijn huis in het centrum van Khartoem achter zich en verblijft sinds deze week met zijn vrouw en kinderen in de Zuid-Sudanese hoofdstad Juba. „Nu mijn gezin in veiligheid is, probeer ik echter weer zo snel mogelijk terug te keren naar het noorden”, verzekert hij telefonisch vanuit Juba. „Ik wil de achtergebleven pastors en gemeenteleden bemoedigen en bijstaan.”
Lemi zegt dagelijks in contact te staan met de pastors in en rond Khartoem en omschrijft de humanitaire situatie daar als „buitengewoon ernstig”. „Er is tekort aan alles, onder meer omdat mensen niet meer bij hun geld kunnen. De meeste banken bevinden zich in het stadscentrum en het is onmogelijk daar nu te komen, mochten ze al open zijn.”
De bisschop stelt dat grote groepen christenen uit Khartoem naar Wad Madani zijn gevlucht, een stad ten zuiden van Khartoem. „Deze mensen hebben geen geld voor een buskaartje naar Zuid-Sudan of een ander land en verblijven veelal in nu leegstaande schoolgebouwen”, weet hij. De kerken van Wad Madani proberen waar nodig hulp te verlenen, maar zijn er nauwelijks toe in staat, aldus Lemi. „Ze hebben zelf al moeite de eindjes aan elkaar te knopen.”
Geen partij
De strijd tussen president Abedelfattah al-Burhan en zijn vicepresident Mohamed Hamdan Dagalo, alias Hemedti, brengt geen verdeeldheid binnen de christelijke gemeenschap, stelt Lemi. „Christenen steunen geen van beiden”, zegt hij beslist. „We bidden slechts voor alle Sudanezen en om vrede.”
Hij benadrukt daarbij dat er geen sprake is van een religieuze component in de strijd. „Het is niet zo dat moslims hier tegenover christenen staan. Het is een machtsstrijd, waar de hele bevolking onder lijdt.” De kerken hopen uiteraard niet op terugkeer van een islamistisch bewind, zoals onder het presidentschap van Omar al-Bashir tussen 1993 en 2019. „Onder zijn regime hadden we het zwaar”, zegt Lemi. „Ook ik ben in die tijd verschillende keren opgepakt. Maar sinds de val van Bashir hebben we veel meer vrijheid. Als kerk hopen we uiteraard dat we die niet verliezen.”
Voor de korte termijn hoopt hij dat de kerk te midden van de strijd mogelijkheden vindt om mensen humanitair en geestelijk bij te staan. „We willen zoveel mogelijk mensen helpen en hen zo ook met het evangelie bekend maken. In die zin hoop ik dat er uit deze strijd ook iets goeds voortkomt. Dit is de tijd dat we Jezus moeten laten zien aan de mensen.” Voor de langere termijn denkt hij na over een traject van verzoening en traumaverwerking.
Oproepen
Intussen roepen de kerkleiders vooral op tot gebed. „In deze omstandigheden kan alleen God ons er nog doorheen helpen”, zegt pastor Suleiman. „Bid alsjeblieft voor ons en voor heel Sudan.” „Deze leiders vechten enkel voor hun eigen belangen”, merkt emeritus bisschop John Kongi van de Africa Inland Church op als motivatie bij zijn oproep tot gebed. „Maar naast gebed is er ook actie nodig.”
Vanuit de Evangelisch-Presbyteriaanse Kerk van Sudan kwam een specifieke oproep tot gebed voor ontheemde families, voor mensen die hun huis niet uit kunnen vanwege de gevechten of kampen met tekort aan voedsel en voor hen die familieleden verloren. Het zijn gebedspunten die de humanitaire misère van het Sudanese volk wellicht goed samenvatten.
Aan het begin van de oorlog bracht de Sudanese rooms-katholieke bisschoppenconferentie, waartoe ook Zuid-Sudanese kerkleiders behoren, een verklaring uit met aan de strijdende partijen de oproep om de gevechten te staken en met elkaar om tafel te gaan. Dit om „de eenheid in het land te bewaren en het lijden van de mensen niet te laten voortduren”. De bittere realiteit is echter dat er aan het lijden vooralsnog geen einde lijkt te komen.
