Doen alsof het onweer is. Dat is de strategie die de Sudanese Nisrin Elamin toepast om de strijd in de Sudanese hoofdstad Khartoem mentaal te overleven. „Ik doe mijn ogen dicht en probeer te bedenken dat het gewoon onweer is; hoe moeten we anders kalm blijven voor onze kinderen die dit moeten doormaken?” twitterde de wetenschapper maandagmorgen vroeg.

Elamin, verbonden aan een universiteit in Toronto (Canada), doet via sociale media gedetailleerd verslag van de situatie in het deel van Khartoem waar ze bij familie verblijft. „Iedereen die ik ken, probeert een veiliger heenkomen te vinden”, twitterde ze later.

Sinds zaterdag vinden er zware gevechten in het Afrikaanse land plaats tussen reguliere Sudanese militaire troepen en een eenheid binnen het leger, de Rapid Support Forces (RSF). Ze vechten om de controle over strategische locaties als de luchthaven, militaire bases en de nationale televisie. Veel van de gevechten vinden plaats in dichtbevolkte wijken, waardoor ook tientallen burgerdoden vallen. Het Sudanese artsenverbond meldde maandagmorgen dat al bijna honderd burgerdoden zijn te betreuren.

De strijd wordt ook in andere grote steden in het land uitgevochten en is daarmee een nationale oorlog. Een belangrijk ander front is de westelijke regio Darfur. Ook hier zitten burgers letterlijk tussen de vuren. „De straten van de stad zijn vol met honderden families en kinderen, rennend in onbestemde richting”, berichtte de Sudanese journalist Gouja Ahmed zondag vanuit de stad Nyala in Zuid-Darfur. In de regio kwamen in de strijd drie medewerkers van het VN-Wereldvoedselprogramma om het leven.

Machtsstrijd

De twee kopstukken in de strijd zijn de leiders van de RSF en het nationale leger, respectievelijk Mohamed Hamdan Dagalo, alias Hemedti, en Abdul Fattah al-Burhan. Sinds een militaire coup in 2021 besturen ze Sudan gezamenlijk, initieel om de macht uiteindelijk over te dragen aan een democratische burgerregering.

De directe aanleiding voor de huidige confrontatie is onenigheid over het tijdspad voor een volledige integratie van de RSF in het reguliere nationale leger. De onlusten tussen Hemedti en Burhan sluimeren echter al langer.

Beide kemphanen trokken in 2019 nog gezamenlijk op bij de omverwerping van het regime van Omar al-Bashir, om even later keihard op te treden tegen demonstrerende burgers. In 2021 maakten ze een einde aan het militair-civiele overgangsregime dat na de val van Bashir was geïnstalleerd en vormden ze een interim-regering met Burhan aan het roer. Hemedti maakte echter al snel duidelijk uit te zijn op meer invloed.

Het is een machtsspel waarvan de wortels al zijn geplant door president Bashir. Die wilde voorkomen dat een bepaald legeronderdeel sterk genoeg zou zijn om hem te onttronen en steunde daarom allerlei lokale milities. Een belangrijke was de Janjaweed in Darfur, waaruit de RSF is voortgekomen. Van deze verdeel-en-heerspolitiek van Bashir plukken de Sudanezen nu nog de wrange vruchten.