Opinie

Hoe liberaal is het liberalisme?

De sterfdag van John Stuart Mill, een belangrijke grondlegger van het liberalisme, is op 7 mei 150 jaar geleden. Een goede gelegenheid om na te gaan welke erfenis hij met het liberalisme heeft nagelaten.

Drs. Izaäk de Muijnck
6 May 2023 17:10Gewijzigd op 6 May 2023 17:20
„Geheel in lijn met Mill dienen politici die het verlichte vooruitgangsgeloof niet propageren, te worden geweerd.“ Foto: Vrijheidsbeeld in New York Bay. beeld RD, Henk Visscher
„Geheel in lijn met Mill dienen politici die het verlichte vooruitgangsgeloof niet propageren, te worden geweerd.“ Foto: Vrijheidsbeeld in New York Bay. beeld RD, Henk Visscher

Taal is een machtig wapen. Wie de geschiedenis beheerst, beheerst ook het heden en de toekomst. In de politiek zien we dat zowel taal als geschiedenis wordt gehanteerd om een woke-wereldvisie te promoten. Waren het aanvankelijk de universiteiten, inmiddels zijn het de overheden, grote bedrijven en media die de enthousiaste pleitbezorgers zijn van inclusie, diversiteit en gelijkheid. De mening van de gewone man moet naar deze normen worden aangepast. De promotie van genderideologie in het onderwijs en het erkennen van schuld voor slavernij zijn actuele voorbeelden. Het pleidooi van LAKS om het in de klas niet meer over ”jongens en meisjes” te hebben, past helemaal in dit straatje. De regenboogvlag is een symbool geworden om te laten zien dat een instelling tot de ”deugers” behoort.

De liberale woke-opvattingen worden links en rechts in het politieke spectrum gedragen en uitgedragen. Afgezien van de werkelijk overtuigden is het voor anderen een morele plicht om mee te gaan in deze pseudoreligie. Anders loopt men het risico dat maatschappelijke uitsluiting volgt of dat men tot enige vorm van ”-ist” of ”-foob” wordt verklaard.

Postliberalisme

Een tegenbeweging zien we in de opkomst van het postliberalisme, dat teruggrijpt op oudere tradities die het ”common good” benadrukken. Het wil de samenleving beschermen, verdedigen en vormen naar ethische principes. Het benadrukt daarbij onder meer de waarde van het gezin en het maatschappelijk middenveld. Een van de vertegenwoordigers van deze beweging is Patrick Deneen. Hij beschrijft in zijn boek ”Why Liberalism Failed” hoe John Stuart Mill slechts ogenschijnlijk een pleidooi voor vrijheid van meningsuiting voerde. Hoewel in onze tijd van maatschappelijke uitsluiting op Mill wordt teruggegrepen, geeft Deneen aan dat Mill die vrijheden zag als een tussenstap naar een progressieve liberale samenleving waarin de ultieme vrijheid van het individu hem voor ogen stond. De ”verlichten” van deze progressieve elite, met hun vooruitgangsgeloof, hebben volgens Mill met politieke macht te verhinderen dat ”het volk” deze vooruitgang blokkeert. Deneen noemt dit het ”despotisme van de vooruitgang”. Het is immers Mill zelf die in ”On Liberty” stelt dat „despotisme een legitieme manier van regeren is in de omgang met barbaren, op voorwaarde dat hun doel verbetering is en dat de middelen door dat doel worden gerechtvaardigd”.

Enkele recente voorbeelden. In december 2021 presenteerde de Europese Commissie een initiatief om de lijst van EU-misdrijven uit te breiden met de categorie haatzaaiende uitlatingen. De huidige lijst is kort omdat die beperkt is tot transnationale criminaliteit, zoals terrorisme, mensenhandel, wapenhandel, drugshandel en georganiseerde misdaad.

In Nederland is in februari 2022 door D66, VVD, PvdA, GroenLinks, SP en Partij voor de Dieren het initiatiefwetsvoorstel ”Wet strafbaarstelling conversiehandelingen” ingediend. Met dit wetsvoorstel wil men handelingen strafbaar stellen die gericht zijn op het veranderen of onderdrukken van de seksuele gerichtheid, genderidentiteit of genderexpressie. Daarmee komen psychosociale hulpverlening en pastorale zorg, ook bij vrijwillige behandelingen, onder druk te staan. Vooralsnog heeft de Raad van State hierover een negatief advies uitgebracht vanwege de onheldere definities in het wetsvoorstel en de beperking van de godsdienstvrijheid.

In het Europees Parlement riep Samira Rafaela (D66) op dat niet-woke-politici niet langer welkom zouden mogen zijn in parlementen. Geheel in lijn met Mill dienen politici die het verlichte vooruitgangsgeloof niet propageren te worden geweerd. Conservatieve geluiden zijn immers achterhaald en niet relevant voor de progressieve vooruitgang; ze vallen daarmee buiten de goede sociale orde.

Pleitte Mill nog voor een relatief zwaarder gewicht van de stem van de ”verlichten”, nu is het kennelijk tijd om ook de inbreng van conservatieven in de democratie in te perken. In media en onderwijs zijn de liberale normen immers al dominant. Rafaela baseert zich daarbij op een onlangs verschenen rapport van Justice for Prosperity, waarin de vermeende bedreiging van onze open samenleving, mensenrechten en democratie door subversieve krachten wordt beschreven. Hieronder vallen groepen zoals prolifeorganisaties, christelijke instellingen en organisaties die staan voor de waarde van gezin, familie en huwelijk en kritisch zijn op euthanasie, zelfidentificatie door transgenders, draagmoederschap en het aantasten van de rechten van ouders. Kortom, 150 jaar na zijn dood heeft Mill fervente aanhangers die zijn gedachtegoed verder gestalte geven.

Goede waarden

Deneen bepleit verzet tegen dit progressieve totalitarisme en het vormen van coalities met tegenkrachten vanuit het traditionalisme van de gewone man en vrouw. Herstel van goede waarden en het morele kapitaal van het christendom in de samenleving is noodzakelijk. Vanuit Bijbelse waarden blijft het ook in deze tijd van belang om vanuit de Waarheid in de samenleving de waarheid te laten horen.

De auteur is ouderling in de Gereformeerde Gemeenten en toezichthouder; hij is werkzaam geweest bij de overheid en in het bedrijfsleven.

RD.nl in uw mailbox?

Ontvang onze wekelijkse nieuwsbrief om op de hoogte te blijven.

Hebt u een taalfout gezien? Mail naar redactie@rd.nl

Home

Krant

Media

Puzzels

Meer