In het dagelijks leven kun je een scala aan antwoorden horen. Juist rond 4 en 5 mei wordt er veel gesproken en geschreven over vrijheid. Bij het herdenken van de bange oorlogsjaren is de generatie die het allemaal bewust heeft meegemaakt steeds kleiner geworden. Veel oorlogsveteranen en overlevenden van de kampen zijn ons inmiddels ontvallen. Hun stem dreigt te verstommen.

Voor velen in onze tijd is vrijheid denken, doen en zijn zoals je dat zelf wilt invullen. Jij staat zelf voor de keuze. Keuzevrijheid scoort hoog en bestrijkt voor moderne mensen welhaast alle levensterreinen. Het autonome denken van de mens heeft sinds de beide wereldoorlogen steeds meer terrein gewonnen. Men bepaalt zelf óf en waar er grenzen liggen.

Is die keuzevrijheid werkelijk zo vrij als men wel denkt? Realiseren we ons dat veel keuzes die gemaakt worden bijvoorbeeld tot stand zijn gekomen onder invloed van de publieke opinie? Je wil niet uit de toon vallen in je omgeving en tegen de stroom in roeien valt niet mee. De publieke opinie als ijkpunt vervult zo een sturende en mogelijk zelfs dominante rol bij het maken van keuzes. Door zo’n min of meer opgedrongen standpunt kan de echte vrijheid onder druk komen te staan en zelfs helemaal naar de achtergrond verdwijnen.

Dat zien we ook vaak rond de invloed van reclame. Er zijn onder en in ons heel wat verborgen verleiders actief. Met geraffineerde technieken brengen ze hun goederen en diensten dringend onder de aandacht van de consument. De verpakking van de boodschap suggereert dat je op die manier echte vrijheid in handen krijgt. Dat is toch begerenswaardig als het gebracht wordt in termen van geluk en blijheid.

De pijlen worden dan vaak gericht op kinderen en jonge mensen. Zij vormen een prachtige markt om psychologisch te bewerken en zo aan jouw producten te binden. Wat als vrijheid wordt verkocht, is in feite vervulling van een kunstmatig geschapen behoefte en daarbij geldt ”jong geleerd is oud gedaan”. De consument krijgt het gevoel iets wezenlijks te missen. Die nieuwste versie, dat snellere type kan de markt je nu bieden. Je kunt indien gewenst nu al op afbetaling gaan genieten van een stuk comfort. Dat heeft eigenlijk heel weinig te maken met een vrije keuze. Het is veel meer het belang van de producent dat domineert over het leven van de ander. We moeten de macht van markt en media niet onderschatten. Het zijn te vaak aanbieders van instant geluk, gemak en genot.

Laten we niet denken dat die beïnvloeding geen grip heeft op de gereformeerde gezindte. We worden als jongeren en ouderen geroepen om de Bijbelse bezinning rond vrijheid voorop te stellen. Ons arglistige hart ligt open voor de verkeerde prikkels die ons tot slaaf maken. Daar speelt de boze al eeuwen listig op in. Bijbelse vrijheid is nooit bedoeld om aan de zonde en het onrecht de doortocht te verlenen. Echte vrijheid is niet vleselijk maar juist geestelijk van aard. De ware vrijheid doortrekt alle verhoudingen tot God, Zijn schepping en onze naaste. De beleving ervan komt tot stand door Gods genade, door de Heilige Geest uitgewerkt en toegepast in een zondaarshart. Daar zitten diep ontdekkende facetten aan. Het is geen goedkope ”vrijheid blijheid”. Aan de zonde afsterven en voor God en de naaste leren leven, is een dagelijkse strijd. Maar die loont de moeite. Jezelf verliezen aan de Ander en in heilige verbondenheid Hem toebehoren, dat is staan in de vrijheid. Dan kan het niet anders of dat gaat doorwerken in een bevrijde, vernieuwde levenswandel. Het is echt vrij zijn om God, de naaste en de schepping te dienen met de gaven die je ontvangen hebt. Dat is genieten met volle teugen en werkt aanstekelijk.

De auteur is emeritus hoogleraar Nieuwe Testament aan de TUA. Weerwoord gaat in op vragen die in deze tijd op christenen afkomen. 
> rd.nl/weerwoord