In de gereformeerde gezindte zijn alle ingrediënten aanwezig voor een refo-MeToo
Seksueel misbruik ontwricht iemands leven. Soms raakt een slachtoffer in een enkel kwartier voor een leven lang beschadigd. Het is een ongemakkelijke waarheid, maar ook in de gereformeerde gezindte zijn alle ingrediënten aanwezig voor een refo-MeToo.
Er zijn geen cijfers bekend over seksueel misbruik in reformatorische kring. Toch stellen meldpunten en hulpverleners dat het gaat om ettelijke honderden gevallen in de achterliggende paar jaar. Nu zeggen die getallen weinig, want dit zijn alleen de bekende gevallen. Hulpverleners merken dat er druk op slachtoffers werd uitgeoefend om misbruik niet te melden. Ze vrezen dat dit het topje van de ijsberg is. Niemand weet dus om hoeveel personen het werkelijk gaat.
De MeToo-beweging toonde aan dat seksueel wangedrag niet beperkt was tot de filmwereld. In de wereld van de media, politiek, muziek en sport, maar ook in christelijke kring is sprake van grensoverschrijdend gedrag. Al eerder is onderzoek gedaan naar misbruik van minderjarigen in de Rooms-Katholieke Kerk, in diverse landen. Nadien doken rapportages op uit relatief gesloten gemeenschappen als L’Arche in Frankrijk en de Jehovah’s Getuigen, maar ook uit de grootste kerk in de Verenigde Staten, de Zuidelijke Baptisten.
Christenen in de gereformeerde gezindte mogen zulke geluiden niet achteloos terzijde schuiven omdat die kerken en stromingen ver van hen afstaan. Ook voor reformatorische kring geldt: ze zouden beter moeten weten, maar doen niet beter. Seksualiteit is een geschenk uit het paradijs maar buiten dat paradijs is seks óók een vreselijk machtsmiddel geworden dat zowel daders als slachtoffers in zijn greep kan houden. Reformatorische christenen zijn daar –helaas– niet immuun voor. Bovendien heeft de reformatorische zuil allerlei kenmerken die een toedekcultuur in de hand werken. Vanouds was seksualiteit hier een sterker taboe dan erbuiten: je wist niet eens dat je weer een broertje of zusje kreeg. Nu is discreet en eerbaar taalgebruik rond seksualiteit verre te verkiezen boven straattaal, maar de keerzijde van een taboe is schaamte die het goede gesprek in de weg staat en –in het geval van misbruik– de aangifte belemmert.
Dat wordt verder bemoeilijkt door de hechte structuren in deze zuil: kerkenraden en besturen van scholen, organisaties en verenigingen, vaak onderling verweven en hiërarchisch van aard, meestal ingevuld door mannen die lang op hun plek blijven zitten. Zo’n ons-kent-ons-systeem maakt machtsmisbruik en manipulatie mogelijk en doet er alles aan om imagoschade te voorkomen. Dat belemmert transparantie, een kritische houding en onafhankelijke keuzes.
Er is de afgelopen jaren gelukkig veel verbeterd. Er zijn meldpunten, vertrouwenspersonen, en de openheid is sterk toegenomen. Maar de recente cijfers én de schrijnende verhalen zijn een nieuwe reden om eerlijk in de spiegel te kijken. Christenen moeten niet alleen bewaard worden voor de zonde van misbruik, maar ook voor het handhaven van een cultuur die deze zonde kan toedekken.
