Uitleg: Kabinet op tonnenjacht voor klimaat
Klimaatminister Rob Jetten presenteert woensdag de extra klimaatplannen van het kabinet. Een uitleg in zes vragen en antwoorden.
Om de klimaatdoelen te halen moest het kabinet namelijk op tonnenjacht. Hier een tonnetje CO2 minder, daar een tonnetje eraf. Voor 2030 gaat het om een extra reductie van 22 megaton aan broeikasgassen.
Vanwaar deze zoektocht naar megatonnen?
Zonder nieuw beleid haalt Nederland de klimaatdoelen niet. Dat becijferde het Planbureau voor de Leefomgeving vorig jaar. Met het huidige beleid komt de CO2-reductie in 2030 uit tussen de 39 en 50 procent van de uitstoot ten opzichte van die van 1990. Dat is te weinig.
Het kabinet scherpte in 2021 namelijk het doel uit de Klimaatwet aan: 55 procent broeikasgassen minder dan in 1990. Ondertussen mikt de regering in lijn met het coalitieakkoord zelfs op circa 60 procent reductie in 2030.
Waarom houdt het kabinet het niet op 55 procent reductie?
Dat doet het kabinet voor de zekerheid. Aan de uitvoering van het beleid zitten namelijk nogal wat haken en ogen. Gaat de uitrol van de maatregelen wel snel genoeg? Is er wel genoeg personeel voor de uitvoering van het beleid? De praktijk blijkt vaak weerbarstig.
Waar gaat het kabinet de tonnen CO2 vinden?
Daarbij kreeg het kabinet hulp. Jetten vroeg vorig jaar een werkgroep met een advies te komen. Dat verscheen half maart.
Het Interdepartementaal Beleidsonderzoek (IBO) Klimaat deed tientallen suggesties voor maatregelen. De voorstellen betreffen alle sectoren: mobiliteit, industrie, landbouw en elektriciteit. De verwachting is dat het kabinet hier grote delen van overneemt.
De werkgroep onderzocht enkel normering (regelgeving) en beprijzing (de vervuiler betaalt). Daardoor gaan de maatregelen niet over investeringen of subsidies. Daarvoor heeft de regering al circa 35 miljard gereserveerd in het Klimaatfonds.
Welke concrete maatregelen noemt de werkgroep?
Een greep uit de maatregelen die langskomen:
Aanpassen van energiebelasting: verhoging voor aardgas, verlaging voor elektriciteit.
Belasting op vlees.
Verhogen van belasting op vliegen over lange afstanden.
Bijna halveren van motorijtuigenbelasting voor emissievrije voertuigen.
Uitbreiden van productierechten (die een boer nodig heeft om dieren te mogen houden). Nu zijn er nog geen rechten voor vleeskalveren, geiten en schapen. Op die manier kan er een rem komen op de groei van die sectoren.
Verminderen van productierechten voor de melkvee-, varkens- en pluimveestapel.
Stimuleren van batterijen bij zonneparken.
Verplicht stellen van zonnepanelen op daken.
De afgelopen dagen kreeg in de media vooral mobiliteit de aandacht. Binnen de coalitie zou discussie zijn ontstaan over het extra bijmengen van biobrandstoffen door benzine en diesel en over een hogere aanschafbelasting voor fossiele auto’s. Die maatregelen vormen echter ongeveer een vijfde van de beoogde 22 megaton aan reductie. Als daar een streep door gaat, moeten andere sectoren meer doen. Dan komt er bijvoorbeeld nog meer terecht op het bordje van de boeren of de industrie.
Kan het ook anders?
Elk van de voorgestelde maatregelen is op dit moment een moeilijke. De tijd van laaghangend fruit ligt al een tijd achter. Ondertussen komt 2030 snel dichterbij. Laura van Geest, de voorzitter van de werkgroep die het rapport schreef, concludeert dan ook: „Scherpe doelen vragen scherpe keuzes. No pain, no gain (vrij vertaald: zonder lasten geen lusten, MK).”
Ondanks de „ingrijpende” maatregelen verwelkomt de Nederlandse Vereniging Duurzame Energie (NVDE) de suggesties uit het rapport. Volgens de NVDE zijn ingrijpende maatregelen „onontkoombaar als Nederland haar klimaatdoelen wil realiseren”.
FD-journalist Matthijs Bouman vergeleek de te nemen maatregelen met een pleister. „Trek de pleister er in één keer af. Dat doet even pijn, maar is in het belang van de patiënt.”
Waarom is het terugdringen van CO2 ook alweer nodig?
CO2 is een broeikasgas dat voor een belangrijk deel verantwoordelijk is voor de opwarming van de aarde. Juist deze week nog brak het gehalte CO2 in de atmosfeer weer records. Metingen wijzen uit dat de lucht nu bijna 425 CO2-deeltjes per miljoen luchtdeeltjes bevat (ppm). Dat was in 2013 –tien jaar geleden– nog onder de 400 ppm. De gezonde concentratie CO2 ligt volgens wetenschappers op 350 ppm. In 1987 is die barrière al doorbroken.
