Amerikaanse onderzoekers wijzen erop dat die verandering al maanden voorafgaand aan de breuk intreedt. Niet alleen in gesprekken met elkaar, maar bij alles wat wordt gezegd en ongeacht wie de gesprekspartner is. Ze publiceerden er eerder dit jaar over in het hoog aangeschreven vakblad Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS).

Onderzoekers van de Universiteit van Texas in Austin hielden onder leiding van psycholoog en datakenner Sarah Seraj bijna 7000 Reddit-gebruikers tegen het licht die iets losgelaten hadden over hun relatiebreuk. Reddit is een in Amerika erg populair onlineplatform waarin alle berichten voor iedereen toegankelijk zijn en blijven. Vanuit privacyoverwegingen bedenkelijk, maar voor wetenschappers een goudmijn.

Met behulp van slimme computerprogramma’s screenden ze de berichten van de proefpersonen vanaf een jaar voor tot na de datum waarop ze hun relatiebreuk deelden. In totaal gaat het om meer dan een miljoen berichten.

De auteurs zien dat de aanstaande breuk het leven van beide personen al in zoverre gaat beïnvloeden dat dit zichtbaar wordt in hun woordkeus. Hun taalgebruik wordt persoonlijker en informeler, wat erop duidt dat ze minder analytisch denken. Ze zijn minder bezig met verbanden leggen en conclusies trekken en erg op zichzelf gericht.

Het gaat hier niet over sorry zeggen, of het ontbreken ervan. Het zijn andere signalen, die al lang van tevoren aangeven dat er iets mis is in de relatie en dat het op een breuk aan gaat. Persoonlijke voornaamwoorden, voegwoorden, voorzetsels en lidwoorden blijken onbewust het verschil te maken.

Van mensen met een depressie of ander psychisch lijden is al langer bekend dat zij vaker de persoonlijke voornaamwoorden ik en mij gebruiken, in plaats van het meer op de ander gerichte jij, jullie, hij en zij. 
Ook gebruiken ze meer absolute woorden: helemaal, nooit of altijd. Het is alles of niks, relativeren zit er 
niet meer in.

Een relatiebreuk komt zelden als een verrassing, maar zeker voor een van beiden kan er in de periode voorafgaand aan een scheiding nog nauwelijks besef zijn dat er een probleem is. Opmerkelijk genoeg zien de onderzoekers ook bij deze personen al een taal-
verandering.

In dat verband halen ze onderzoek aan van vrouwen die een postnatale depressie kregen. Hun taalgebruik verandert al in de periode dat ze nog niet eens zijn bevallen en geen weet hebben van wat hun nog te wachten staat.

Het effect van de verbroken relatie op de woordkeus is merkbaar van drie maanden vooraf tot een halfjaar na het einde van de verbintenis, met een piek in de week van de breuk. Het verschil in taalgebruik is het grootst en langdurigst bij mensen die buitensporig veel over hun scheiding posten. Bij veelschrijvers duurt het effect zelfs tot een jaar, wat er volgens de psychologen op wijst dat ze hun verdriet nog niet hebben verwerkt en door hun mediagebruik zelfs in stand houden.

Het is voor het eerst dat psychologen een tekst­analyseprogramma inzetten om het taalgebruik van mensen met relatieproblemen te beoordelen. Ze erkennen dat moderne technieken hun schaduwzijden hebben, maar raken er tegelijkertijd opgewonden van dat ze in een tijd van ongekend data delen zo’n prachtig instrument in handen hebben. Het geeft hun de mogelijkheid om gesprekken en de manier van communiceren als een film terug te spoelen en zo te reconstrueren wat er is gebeurd.

De onderzoekers geven aan dat het wellicht nuttig kan zijn om een app te ontwikkelen die de gebruiker wijst op zijn veranderend taalgebruik. Niet zozeer voor mensen met een relatie, want die zullen als alles koek en ei is het nut daar niet van inzien, maar met name voor mensen die gevoelig zijn voor een depressie. Zij kunnen vroegtijdig signaleren dat er een probleem is en daarop inspelen.