Een concurrentiebeding is een bepaling in de arbeidsovereenkomst die de werknemer verbiedt om na zijn vertrek bij een concurrent te gaan werken of hetzelfde werk als zelfstandig ondernemer te gaan verrichten. Doet hij dat toch, dan kan zijn voormalige werkgever hem een boete opleggen. Zo’n beding geldt vaak voor een bepaalde periode, bijvoorbeeld één of twee jaar.

Volgens het CNV, dat zich baseert op onderzoek van bureau Panteia, is het gebruik van het concurrentiebeding de afgelopen jaren verdubbeld. In 2019 bevatte 19 procent van alle contracten zo’n verplichting, in 2022 was dit 37 procent. Ruim een op de drie werkgevers kiest hiervoor om personeel vast te houden.

Wat is het probleem?

„Het concurrentiebeding is gebaseerd op wetgeving uit 1907. Het is nooit gemoderniseerd. Het is bedoeld om specifieke kennis binnen een bedrijf te beschermen. Zoiets is logisch voor een bedrijf als chipmachinemaker ASML, maar wij krijgen signalen van leden dat zelfs bouwvakkers en winkelmedewerkers tegenwoordig een concurrentiebeding in hun arbeidsovereenkomst hebben staan. In die beroepen is helemaal geen sprake van bijzondere kennis die beschermd zou moeten worden.”

Waarom doen werkgevers dat?

„Het lijkt te maken te hebben met de krapte op de arbeidsmarkt. Het is een makkelijk middel om werknemers aan je te binden.

Zo’n beding kost de werkgever niets, maar het dupeert de medewerker. Die kan geen kant op, zelfs niet als de werkgever hem ontslaat: altijd dreigt die boete. Het is bovendien een inbreuk op grondrechten, want iedereen heeft recht op vrije arbeidskeuze.”

Je weet als werknemer toch wat je ondertekent als je in dienst komt?

„Natuurlijk moet je goed opletten. Ik denk dat mensen vaak te gemakkelijk hun handtekening zetten. Ze kijken vooral naar de uren die ze gaan werken en naar de beloning. Als ze dan later van baan willen veranderen, komen ze er tot hun schrik achter dat de werkgever hen een boete kan opleggen waar ze niet aan kunnen ontsnappen.

In steeds meer arbeidsovereenkomsten zit standaard zo’n beding. Dat geldt ook voor voorbeeldovereenkomsten die kleine werkgevers vaak van internet downloaden.”

Mocht het tot een rechtsgang komen, dan zal de rechter vaak oordelen dat zo’n oneigenlijk beding niet geldig is. Wij zullen leden die hiermee te maken krijgen bijstaan. Maar zo’n procedure bij de rechtbank kost wel tijd en energie.”

Wat stelt het CNV voor?

„Wij willen dat werkgevers gaan betalen als ze gebruik willen maken van het concurrentiebeding. We denken aan een bedrag van 80 procent van het laatsverdiende loon. De voormalige werknemer krijgt daar in ons voorstel recht op tijdens de looptijd van het beding. We schatten in dat met zo’n stok achter de deur 95 procent van de overbodige concurrentiebedingen in arbeidsovereenkomsten van tafel gaat.

We willen verder dat het concurrentiebeding bij ontslag of vertrek op eigen initiatief in de proeftijd helemaal wordt afgeschaft. Als iemand zo snel vertrekt, is hij vaak te kort in dienst om bedrijfsgevoelige informatie mee te nemen.”

Brengen jullie dit plan al ter sprake in bijvoorbeeld cao-onderhandelingen of bij overleg met werkgevers in de Sociaal-Economische Raad?

„Nee, we leggen het nog niet op tafel. Maar werkgevers snappen wel dat het nodig is om eens naar het probleem te kijken. Wij brengen ons idee nu naar buiten, omdat de minister van Sociale zaken en Werkgelegenheid later dit jaar met een wetsvoorstel komt om het concurrentiebeding meer aan banden te leggen. Wat daarin staat, weten we nog niet. Bij de internetconsultatie zullen wij ons voorstel inbrengen.”