Pasen heet hier ”Velikonoce”, wat ”grote nacht” betekent. Het is eigenlijk de nacht vóór de grote dag, de opstandingsdag. In de Vroege Kerk kwam men in de nacht al samen om bij zonsopgang de verrijzenis te vieren. Dat is een mooi begin. Maar in veel andere opzichten zit Pasen hier behoorlijk in de kreukelzone van het collectieve begrip.

In de stille week verschijnen hier ”pomlázky”, een paar in elkaar gedraaide wilgentakken, versierd met linten. Het ziet er vrolijk uit, maar het is een oude heidense traditie. Vroeger gingen jongemannen op paasmaandag zingend over straat en sloegen jongedames ermee op hun achterwerk. Het antwoord van de meisjes was een ei of een emmer water (wanneer zij wél of niet gediend waren van deze mannelijke aandacht). Het gaat hierbij om een oud vruchtbaarheidsritueel. Het slaan van vrouwen zou hun gezondheid en vruchtbaarheid schenken in het volgende jaar. Volgens een onderzoek in 2019 volgt nog steeds 60 procent van de bevolking deze traditie. #MeToo heeft Tsjechië nog niet helemaal bereikt.

Lammetje

Een tweede gewoonte, waar ook veel kerken aan meedoen, is het bakken van een ”beránek”, een paaslam. Het is een cake met gedroogd fruit die in een speciale vorm wordt gebakken, zodat het resultaat (soms met chocolade overgoten) eruitziet als een liggend schaap. Deze traditie brengt het Joodse Pesach in herinnering: Joodse gezinnen aten toen en in de latere vieringen het vlees van het lammetje, waarvan het bloed aan de deurpost was gestreken. Het was een symbool van verlossing.

Hoewel de cake de meeste mensen vooral doet terugdenken aan het lamsvlees van vroeger, wijst het met name op de echte betekenis van Pasen: dat wij mensen verzoening met God nodig hebben. En precies dat is in de Tsjechische kreukelzone terechtgekomen. In de botsing van het neoliberalisme en het communisme is men het vermogen tot vergeven kwijtgeraakt.

Toen ik laatst struikelde in de plotseling remmende tram en mij verontschuldigde tegenover de dame die ik aanraakte, lukte het haar niet om iets als „geeft niet hoor” te zeggen. Als we met mensen praten over daklozen, is hun reactie vaak: „Maar het is toch hun eigen schuld?”

En precies daarom is het zo nodig dat het echte verhaal van Pasen wordt verteld. Opdat mensen ontdekken hoe ze verzoend mogen worden met God, maar ook hoe ze vergeving aan anderen kunnen schenken.

Leendert Wolters (1980) is getrouwd met Nelleke. Uitgezonden door de GZB, wonen zij met hun kinderen sinds 2013 in Praag. Leendert is werkzaam bij de Tsjechische Evangelische Alliantie en kerkplanter bij Network Praha.