Door de monsterzege van de BoerBurgerBeweging bij de Provinciale Statenverkiezingen ligt er veel druk op het kabinet om gas terug te nemen bij de aanpak van de stikstofuitstoot door de landbouw. In de wet staat dat die in 2035 moet zijn gehalveerd, maar de coalitiepartijen hebben onderling afgesproken dat dit doel al in 2030 moet zijn bereikt. Het kabinet heeft daarvoor al een wet in de maak.

Eurocommissaris Virginijus Sinkevičius rept in de brief naar verluidt met geen woord over de verkiezingsuitslag. Maar de Litouwer laat er geen misverstand over bestaan dat hij Nederland zal houden aan de afspraken over bescherming en herstel van de natuur. Het is geen toeval dat hij juist nu met deze brief komt. Een ingewijde spreekt van „een duidelijk signaal” vanuit Brussel.

Sinkevičius waarschuwt ook dat vermindering van de stikstofuitstoot via staatssteun, bijvoorbeeld door boeren uit te kopen of te helpen met verduurzamingsmaatregelen, er niet toe mag leiden dat elders meer uitstoot wordt toegestaan. Onduidelijk is of hij daarmee doelt op legalisatie van zogenoemde PAS-melders.

Deze ondernemers, veelal ook boeren, hadden geen vergunning nodig onder het oude stikstofbeleid, maar daar zette de Raad van State in 2019 een streep door. Nu zitten zij zonder en hangt hen handhaving boven het hoofd. Het kabinet wil stikstofruimte die vrijkomt door de aanpak van grote vervuilers benutten om deze groep te helpen, omdat zij buiten hun eigen schuld in de problemen zitten.

Verzet tegen het stikstofbeleid was het speerpunt van de succesvolle verkiezingscampagne van BBB, dat in alle provincies de grootste partij is geworden en straks ook de grootste fractie heeft in de Eerste Kamer. Partijleider Caroline van der Plas zei daags na de verkiezingen vorige week dat zij weleens van Brussel wil horen wat er wél mogelijk is om de stikstofaanpak voor boeren te verzachten.

Vicevoorzitter Frans Timmermans van de Europese Commissie bood daarop aan haar de regels nog eens uit te leggen. Hij beloofde eerder deze week daarvoor naar Den Haag af te reizen, nadat Van der Plas had laten weten geen tijd te hebben om ervoor naar Brussel te gaan.

Een woordvoerder van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit bevestigt alleen dat er een brief van Sinkevičius is binnengekomen, maar wil niets kwijt over de inhoud. „Brussel geeft vaker dergelijke signalen af. We bestuderen nu de inhoud.”