„Daar lag ik dan, na twintig uur op twee beschuitjes, in mijn eigen bloed en vruchtwater, met mijn zoon in mijn armen”, vertelt moeder Mina. „Een katheter en ruggenprik, ik kon geen kant op en na tweeënhalf uur lag ik daar nog op diezelfde manier. Wat voelde ik me vies. Mijn moeder maar vragen wanneer ze me gingen helpen. Het antwoord: moeder is niet de enige hoor.”

Mina’s verhaal is een van de ruim 500 reacties die Stichting Geboortebeweging in 2016 in twee weken tijd verzamelde onder de noemer #genoeggezwegen. De campagne, die destijds veel media-aandacht kreeg, motiveerde Marit van der Pijl (31) om uit te zoeken hoe vaak het misgaat rond de bevalling. Ze startte een promotietraject en legde duizenden Nederlandse vrouwen vragenlijsten voor. Vorige week promoveerde ze aan de afdeling Verloskundige Wetenschap van het Amsterdam UMC en het UMC Groningen.

Een op de vijf vrouwen heeft een negatieve of traumatische bevallingservaring, ontdekte Van der Pijl. Bij doorvragen blijkt dat een nog groter aandeel vrouwen, een op de drie, rond de bevalling iets vervelends meemaakt. Zorgverleners luisteren bijvoorbeeld slecht naar de wensen van de vrouw, op moeilijke momenten is er niemand die haar steun kan bieden en soms behandelen ze haar ruw. „Het komt bijvoorbeeld voor dat ze de benen van de vrouw in een positie houden die ze niet wil”, licht de onderzoeker toe.

Zonder toestemming

Ook vragen zorgverleners, waaronder verloskundigen, gynaecologen en kraamverzorgenden, niet altijd om toestemming voor een ingreep, terwijl de wet dat wel voorschrijft. Zo gaan ze in ruim 40 procent van de gevallen zonder toestemming van de vrouw over tot het inknippen van haar perineum, een gedeelte tussen de vagina en de anus. Deze behandeling wordt toegepast als de harttonen laten zien dat de baby snel geboren moet worden.

Vrouwen die voor het eerst bevallen hebben vaker een negatieve ervaring met de zorg, blijkt uit het onderzoek. „Voor deze vrouwen zijn veel dingen nieuw. Het kan zijn dat ze duidelijkere communicatie en meer steun nodig hebben. Daarnaast is de bevalling de eerste keer vaak langer en zijn soms meer ingrepen nodig.”

Ook vrouwen met een migratieachtergrond maken vaker vervelende situaties mee tijdens de bevalling. „Het is belangrijk dat dat goed wordt onderzocht. Het zou zorgelijk zijn als zij door hun afkomst minder goede zorg krijgen.”

Als mogelijke oorzaak voor de vervelende ervaringen van veel vrouwen ziet de onderzoeker de huidige praktijk van de geboortezorg. Daarmee bedoelt ze de gebruikte protocollen en de opleiding van zorgverleners. „Veel nadruk ligt op het verkleinen van het sterfterisico van moeder en kind. Dat is belangrijk. Maar het is ook van belang dat verloskundigen de wensen van de vrouw meenemen, zelfs als die afwijken van het protocol.”

De onderzoeker is blij dat aandacht voor het psychische welzijn van de zwangere vrouw wereldwijd toeneemt. Zo stelt de Wereldgezondheidsorganisatie dat het belangrijk is dat vrouwen hun bevalling positief ervaren.

Spreekuur

Van der Pijl, docent aan de Academie Verloskunde in Amsterdam, zou graag zien dat zorgverleners tijdens een spreekuur zwangere vrouwen uitleg geven over veelvoorkomende medische handelingen tijdens de bevalling. „Het doel is niet om vooraf toestemming te krijgen voor een ingreep, maar wel om de vrouw te informeren over wat er kan gebeuren en om in kaart te brengen wat haar wensen zijn. Overigens is wat de vrouw tijdens de bevalling zegt leidend.”

De onderzoeker zou het wenselijk vinden als er vervolgonderzoek komt waarin het perspectief van zorgverleners wordt meegenomen. „Ik zou wel willen weten waar zij tegenaan lopen.”

Van der Pijl hoopt dat haar onderzoek zorgt voor meer bewustwording bij zorgverleners. „Zij maken meerdere bevallingen per dag mee. Voor hen is een bevalling onderdeel van hun dagelijks werk, maar voor de vrouw in kwestie is het een unieke gebeurtenis. Wees je je daarvan bewust.”