De uitslag is overeenkomstig de verwachtingen. In de eerste stemronde op 2 januari was Mesic maar net tekortgekomen voor de absolute meerderheid waarmee hij meteen zou zijn gekozen.

„Ik ben trots op de rijpheid van de Kroatische democratie”, aldus Mesic in een reactie. „De wereld ziet dat, en het is de reden dat we op de drempel van Europa staan.”

Premier Ivo Sanader zei dat zijn partijgenote Kosor tegen de populaire Mesic „een echt goed resultaat” heeft behaald. De uitslag is niettemin een zware tegenvaller voor zijn Kroatische Democratische Partij HDZ, die afstand nam van haar nationalistische wortels om een meer op Europa gerichte koers te varen.

Mesic’ concurrente, de 51-jarige Kosor van de regerende rechtse partij HDZ, haalde maar met moeite de tweede ronde. Zij geldt als erfgename van ex-president Franjo Tudjman, de autoritair-nationalistische leider van Kroatië tijdens de Balkanoorlog (1991-1995).

Westerse diplomaten beschouwen Mesic als een nuttig tegenwicht voor de heersende HDZ. Zij prijzen hem voor zijn moed om Kroatische oorlogsmisdaden tijdens de Balkanoorlog te veroordelen.

Mesic stuurde Kroatië in de afgelopen vijf jaar richting de Europese Unie en de NAVO. Als Kroatië aan de gestelde criteria voldoet, kan hij de toetreding van zijn land tot de EU aan het einde van zijn nieuwe termijn in 2009 nog net meemaken.

De toetredingsonderhandelingen met de EU beginnen 17 maart, mits Kroatië volledig meewerkt met het VN-tribunaal voor oorlogsmisdaden in Joegoslavië, dat verscheidene Kroatische generaals heeft aangeklaagd. Oorlogsveteranen en nationalisten hebben Mesic voor zijn samenwerking met het tribunaal voor verrader uitgemaakt.

De jurist Mesic groeide op in een familie die tijdens de Tweede Wereldoorlog de strijd aanging met Duitsland en zijn Kroatische bondgenoten. In 1972 werd Mesic wegens Kroatisch nationalisme en ondermijning van de communistische staatsideologie voor twee jaar naar de gevangenis gestuurd door maarschalk Tito.

Hij werd een lokale held toen hij na het uiteenvallen van Joegoslavië in 1991 de belegering van de Kroatische havenstad Dubrovnik wist te doorbreken. Met een konvooi van dertig schepen vol voedsel en medicijnen stoomde hij, dwars door het Servische spervuur heen, op naar de inwoners van de al maanden belaagde stad.

Na de Kroatische onafhankelijkheid werd Mesic voorzitter van het parlement. Hij werkte nauw samen met Tudjman en was een van de kopstukken van diens rechts-nationalistische partij HDZ. De samenwerking duurde tot 1994. Toen brak Mesic met het autoritaire regime en ontwikkelde hij zich tot een van de belangrijkste critici van Tudjman.

Met gevaar voor eigen leven getuigde Mesic als eerste belangrijke politicus uit het voormalige Joegoslavië in een openbare zitting voor het Joegoslavië-tribunaal in Den Haag. De hetze die de Kroatische staatsmedia van Tudjman daarop tegen hem begonnen, ging zo ver dat Mesic deze interpreteerde als „oproep tot moord.”

In februari 2000 kwam Mesic weer op het regeringspluche - nu als opvolger van de op 10 december 1999 overleden Tudjman. Mesic, vooral populair bij jongeren en vrouwen, profiteerde duidelijk van zijn imago van leuke opa. Hij wordt gezien als goedlachs en recht-door-zee en heeft daar geen problemen mee. „Je kunt beter een president hebben die lacht, dan een president die wordt uitgelachen.”

Mesic beloofde te breken met de regenteske regeerstijl van Tudjman en open te staan voor „burgers die bij de president op de koffie moeten.” Mesic hield woord: ook als president bleef hij voor de burgers gewoon aanspreekbaar in de kroegen van Zagreb.

Mesic ontdeed het hoogste ambt van een aantal bevoegdheden, zodat het presidentschap een meer ceremoniële functie heeft gekregen. Desondanks bleef hij ijveren voor democratie en mensenrechten, evenals voor aansluiting van Kroatië bij EU en NAVO. Hij blijft hameren op goede samenwerking met het Joegoslavie-tribunaal. Mesic acht samenwerking met het VN-hof noodzakelijk om Kroatië uit het internationale isolement te halen waarin het onder Tudjmans regie is terechtgekomen.

Toen hij al president van Kroatië was, kwam Mesic alsnog als getuige naar Den Haag, voor het Milosevic-proces. Naar mag worden aangenomen, zal de herkozen Mesic de HDZ-regering blijven aansporen te zoeken naar generaal Gotovina, het laatste struikelblok voor het begin van toetredingsonderhandelingen met de EU.