Het vaststellen van de tekst heeft niet minder dan zeventien jaar onderhandelen gevergd. De laatste rondes waren dagen van slopende 24-uursgesprekken. Het lastige van het akkoord is dat twee derde van de oceanen internationale wateren betreft. Die vallen niet onder territoriale grenzen en horen dus niet bij een bepaald land.

Alle landen hebben het recht om daar te vissen, te varen en er onderzoek te doen. Regels zijn er amper. Hierdoor loopt het zeeleven in de volle zee het risico van uitsterven door klimaatverandering, mijnbouw, overbevissing en scheepvaartverkeer. Volgens de VN-natuurbeschermingsafdeling IUCN wordt 10 procent van het zeeleven momenteel bedreigd met uitsterven. Dat betreft met name haaien- en roggensoorten.

Voor het klimaat zijn de oceanen ook van groot belang. Iets meer dan een kwart van de uitgestoten CO2 wordt door de oceaan geabsorbeerd. „Dat maakt de oceaan wel veel zuurder”, aldus Minna Epps, hoofd van het oceaanteam van IUCN op de BBC. Tegelijk kampen de oceanen ook met twintig keer meer hittegolven op zee, volgens het wetenschappelijk tijdschrift Science. Hierdoor kunnen sommige dieren in de zomer massaal dood gaan.

30 procent

Amper 1 procent van de internationale wateren heeft momenteel een beschermde status; in 2030 moet 30 procent beschermd gebied zijn. Het akkoord is essentieel om het in december afgesproken doel te halen. Epps van IUCN pleit ervoor dat het geen losse gebieden zullen worden, maar dat deze aan elkaar zullen zijn verbonden.

Over de mate van bescherming lopen de meningen echter nog ver uiteen. Wel is duidelijk dat de visserij in de beschermde gebieden wordt beperkt, evenals de diepzeemijnbouw. Routes voor het scheepvaartverkeer zullen worden verlegd. Genetische hulpbronnen uit zee (MGR’s) en de winst daarop worden eerlijk verdeeld. MGR’s bestaan uit genetisch materiaal van diepzeezeesponzen, krill, koralen, zeewieren en bacteriën die als grondstof dienen voor medicijnen en cosmetica.

Een van de grote geldschieters om de afspraken uit te voeren, is de Europese Unie. Tijdens de besprekingen zondag heeft de EU daarvoor 40 miljoen euro toegezegd. Afgelopen week kondigde de EU tijdens de Our Ocean-conferentie in Panama al aan om dit jaar 860 miljoen dollar (820 miljoen euro) te steken in de bescherming van oceanen. In totaal is 19 miljard dollar (bijna 18 miljard euro) toegezegd voor oceaanbehoud, waarvan 6 miljard dollar door de VS.

Ratificeren

Hoewel de lidstaten het gesloten akkoord nog moeten ratificeren, zijn de reacties vooralsnog lovend. De Europese Commissie noemde het nieuwe VN-akkoord over bescherming van volle zee „een historisch moment voor de oceanen”, aldus EU-commissaris voor Milieu en Oceanen Virginijus Sinkevicius.

Nederland heeft een belangrijke rol gespeeld in de onderhandelingen, stellen de ministeries van Buitenlandse Zaken en Infrastructuur en Waterstaat. Nederland zette zich in voor een akkoord met zoveel mogelijk landen en met voldoende beschermingskracht. Volgens minister Harbers van Infrastructuur en Waterstaat zijn die doelen behaald.