Als eerste was daar vrijdagavond Dijkstal, die zijn achterban -in het Brabantse Veldhoven bijeen voor een tweedaags congres- eindelijk met de felbegeerde rechtse duidelijkheid diende. Jip-en-Janneketaal was het niet, maar de VVD-leider nam wel mijlen afstand van de paarse coalitie. Een nieuw kabinet met daarin de PvdA zal de grote maatschappelijke problemen niet oplossen, voorspelde hij.

Vervolgens verscheen vrijdagavond laat de wekelijkse politieke barometer van onderzoeksbureau Interview. Daaruit bleek opnieuw dat het rechtse alternatief voor paars -een coalitie van CDA, VVD en de Lijst Pim Fortuyn- met nog wat kunst en vliegwerk op 15 mei een meerderheid moet kunnen halen. Waarbij wel moet worden aangetekend dat het linkse alternatief -PvdA, CDA en GroenLinks- al van die meerderheid kan uitgaan.

Zaterdagochtend verscheen ten slotte een editie van De Telegraaf die in Veldhoven gretig aftrek vond. ”Dijkstal favoriet als premier”, kopte de krant voorpaginabreed. Uit een enquête van het bureau MarketResponse was naar voren gekomen dat een op de drie Nederlanders de VVD-leider, ondanks z’n zwakke prestaties in tv-debatten, beschouwt als goede opvolger van premier Kok.

De overige lijsttrekkers bleken duidelijk minder te scoren. Slechts een kwart van de kiezers ziet in PvdA-lijsttrekker Melkert een goede kandidaat voor het premierschap. CDA-leider Balkenende staat met 20 procent op de derde plaats, maar scoort verrassend goed als het gaat om betrouwbaarheid en leiderschapskwaliteiten. Fortuyn doet met 6 procent niet echt mee in de race om het premierschap.

Wie het voorgaande op zich laat inwerken, ontkomt niet aan de conclusie dat het paarse tijdperk voorbij is. Een direct gevolg is dat het CDA weer in het centrum van de macht zit; de partij wordt in elke mogelijke coalitievorm genoemd. Lijsttrekker Balkenende kan de oude verdeel-en-heerstactiek volgen. „We buigen niet naar links, we buigen niet naar rechts”, zoals zijn vroege voorganger Van Agt al placht te zeggen.

Vooralsnog lijkt Balkenende echter, net als Dijkstal, meer te voelen voor regeren over rechts dan het aangaan van een verbond met de ’verjubelaars’ van GroenLinks. De CDA-leider reageerde althans sceptischer op het verkiezingsprogramma van GroenLinks -dat is gestoeld op een relatief hoog ingeschatte economische groei- dan op het politiek programma van Fortuyn.

De grote vraag lijkt vervolgens te zijn hoe oprecht VVD-leider Dijkstal het meent als hij de PvdA buitensluit. Kiest hij vanaf heden onomwonden voor het rechtse alternatief? Of vormden zijn uitlatingen vrijdag een knieval voor de rechterflank van zijn partij, die al wekenlang om een rechtsere koers schreeuwt, en gaat hij op de oude voet verder? Voor beide mogelijkheden valt iets te zeggen.

Tot nog toe heeft Dijkstal nimmer naar de Lijst Pim Fortuyn gelonkt. Als een mantra tegen het politieke programma van Fortuyn bracht hij steeds naar voren dat het geen financiële onderbouwing kent. Verder toonde de VVD-leider herhaaldelijk grote aversie tegen het mediagenieke optreden van de Rotterdammer. Ook de stelling van Fortuyn dat paars het land met puinhopen heeft opgezadeld, stuit bij Dijkstal op weerstand.

Aan de andere kant heeft Dijkstal, wil hij de VVD nog in de regering kunnen loodsen, weinig andere mogelijkheden dan aan te koersen op een coalitie met het CDA en de Lijst Pim Fortuyn. De paarse partijen -PvdA, VVD en D66- zijn hun meerderheid kwijt. Een kabinet waarin PvdA en VVD gaan samenwerken met het CDA is voor hem politiek onaantrekkelijk, omdat de twee grote verliezers dan wel erg kwetsbaar worden voor het oppositiegeweld van Fortuyn.

Dijkstal had dus gegronde redenen te luisteren naar zijn campagnestrategen. Ook hij trekt nu de conclusie dat paars voorbij is. De meest paarse van alle lijsttrekkers is nu ook op zoek naar het alternatief. Noodgedwongen, maar toch. Het voorspelt nog een boeiende campagne, waarin Jip en Janneke zullen verbleken bij Melkert en Dijkstal.

Of Dijkstal na 15 mei premier wil worden van zo’n kabinet -mocht de VVD toch nog groter worden dan het CDA- staat nog te bezien. Zijn partijgenoot Wiegel is echter geen kandidaat meer. Tijdens het VVD-congres wees Wiegel met gestrekte arm naar Dijkstal: „Onze man voor het premierschap zit daar.”