Historie snuiven in Zutphen
Hanzesteden hebben iets. Je proeft er nog de sfeer en de grandeur van voorbije tijden. Zutphen met zijn monumentale panden heeft die charme ook. Tijd voor een dagje historie.
Het is gezellig druk in de oude binnenstad. Op de terrasjes genieten de mensen van een bleek zonnetje. Het draaiorgel speelt ”Op de grote stille heide”, die hier overigens ver te zoeken is. Een jongetje van een jaar of drie stopt met een verrukte blik een euro in het centenbakje van de draaiorgelman.
Eerst maar eens op zoek naar de VVV. Je kunt Zutphen verkennen met een gids, maar er zijn ook diverse themawandelingen –Hanzestad, Hofjes, Torens– te koop. Vandaag wordt het Historisch Zutphen.
De Hanzetijd was een belangrijke periode voor Zutphen. De ligging aan de IJssel en de Berkel was gunstig voor handel over het water. Dat die lucratief was blijkt wel uit de monumentale panden. Vooral in de wijk Barlheze streken veel kooplieden en stadsbestuurders neer. Tijdens een bombardement in 1944 werden hier nogal wat huizen in puin geschoten, maar gelukkig is veel in oude glorie hersteld.
De naam torenstad, zoals Zutphen ook wel genoemd wordt, is beslist niet ten onrechte. Al bij het naderen van de stad zie je de spitsen van de Broederenkerk, de Sint-Janskerk en de Walburgiskerk; drie van de in totaal elf torens. De ruim duizend jaar oude Walburgiskerk is beroemd om haar kettingbibliotheek, met een collectie boeken uit de 16e eeuw. De toren van de kerk was in de 16e eeuw 117 meter hoog. Hoger dan de dom van Utrecht dus. Maar een brand legde de spits in de as. Nu is hij nog ‘slechts’ 76 meter.
Ook de 14e-eeuwse in gotische stijl gebouwde Broederenkerk is omgetoverd tot bibliotheek. Zutphen was hiermee in 1983 de eerste stad die een kerk als bibliotheek inrichtte. De serene rust van vroeger heerst hier gelukkig nog steeds. Je wordt vanzelf stil als je naar het plafond kijkt, met zijn fraaie gewelfschilderingen. Op de kerk staat een poortersklokje. Dit waarschuwde vroeger om tien voor tien de mensen dat de stadspoorten bijna dichtgingen. Nog altijd klinkt het klokje tegen tienen.
In Zutphen zijn overal Stolpersteine –struikelstenen– te vinden. Deze gedenkstenen zijn verwerkt in stoepen van woonhuizen waar Joden woonden die in de Tweede Wereldoorlog om het leven zijn gekomen. In de oorlog werden 600 Joodse Zutphenaren gedeporteerd. Van hen keerde slechts 10 procent terug. Op het messing plaatje zijn de naam, geboortedatum, deportatiedatum, plaats en datum van overlijden gestanst. De Stolpersteine, een project van de Berlijnse kunstenaar Gunter Demnig, zijn een over heel Europa verspreid monument voor slachtoffers van het nationaalsocialisme.
