Aardbevingen en overstromingen zijn natuurlijke verschijnselen die al sinds mensenheugenis voorkomen. Dat ze zulke grote verliezen aan mensenlevens veroorzaken en grootschalige milieuschade opleveren, is echter niet natuurlijk. Dat heeft alles te maken met de manier waarop we als mensen woonplekken kiezen en techniek inzetten. Na de tsunami die onder andere Fukushima trof, vloeit nu nog jarenlang radioactief besmet water in de oceaan. Na overstromingen van stortplaatsen en chemische fabrieken her en der in Zuidoost-Aziatische kuststreken hebben vervuilende stoffen hele gebieden vergiftigd. Net als nu in Turkije en Syrië door kapotte pijpleidingen en ingestorte gebouwen op veel plaatsen de drinkwatervoorziening jarenlang verstoord blijft. Die risico’s waren bekend. Het riekt er nu naar wanbeleid.

Dat zelfs een zeer heftige aardbeving geen grote ramp hoeft te worden, tonen steden in Japan en Taiwan. Door zorgvuldige ruimtelijke ordening en strenge bouwvoorschriften staan gebouwen daar niet op plekken die gevoelig zijn voor grondverschuivingen en zijn ze bestand tegen aardschokken. Ook in de niet ver van het epicentrum liggende Turkse stad Erzin heeft het afdwingen van bevingsbestendig bouwen persoonlijk letsel voorkomen en de schade beperkt. Helaas was het merendeel van de vastgoedprojecten in de getroffen streek op corruptie gegrondvest. De doden en gewonden zijn daar dus geen slachtoffers van de krachtige natuur, maar van een verdorven politieke cultuur.

Het blijkt funest voor mens en milieu als lieden met een dubieuze moraal bij de overheid belangrijke posities bemachtigen. Specifiek populistische types die hun achterban paaien met allerlei kortetermijnvoordeeltjes nemen het niet zo nauw met veiligheidsvoorschriften en natuurbescherming. Met het persoonlijke profijt dat ze daarmee onrechtmatig verkrijgen, kunnen ze dan hun machtsbasis en belangen verder uitbouwen. Doordat politieke functies een zekere mate van immuniteit garanderen, zijn ze meestal lastig juridisch aan te pakken. Dat is ook de reden dat ze zelf met alle macht linksom of rechtsom op het pluche willen blijven plakken. Wat met aantasting van natuurbescherming begint, resulteert meestal in een aanval op de democratische procedures. Zie politici als Maduro, Trump, Bolsonaro en Erdogan. Het kan nog erger: autoritaire leiders als Assad en Poetin deinzen zelfs niet terug voor grootschalige verwoesting en het doden van honderdduizenden. Het frustreert de hulpverlening als het regime in Damascus de voor slachtoffers bestemde goederen inpikt. Net zoals het enorm dodelijk en schadelijk is dat nu megaveel militaire middelen naar Oekraïne moeten gaan om de binnenstromende Russische troepen uit te schakelen. Als genocide plegende criminelen internationaal de immuniteit als staatshoofd wordt ontnomen, dan kan doeltreffend met moderne techniek hun persoonlijke bewind worden beëindigd. Anders blijft bestrijding bloederig dweilen met de kraan open.

Denk niet dat alleen buitenlandse autoriteiten immuun willen blijven voor rechtsvervolging. Ook onze regering wordt liever niet juridisch gecorrigeerd. Verontrustend is dat zelfs de SGP het ongepast vindt dat een enkele burger de naleving van milieuwetten via de rechter kan eisen. Tactisch levert dat nu agrarische kiezersgunst op, maar strategisch is het natuurlijk een principiële blunder voor een partij die in en uit beginsel profetisch wil getuigen van de Schepper. Ook een enkeling moet overheid en volk op fout gedrag kunnen aanspreken. Macht noch meerderheid verheft mensen boven de wet. Een populist zoekt slinks zijn voordeel met wat haalbaar en betaalbaar is, maar een staatkundige doet controleerbaar wat recht en billijk is.

De auteur is adviserend ingenieur.