Het Noorse investeringsfonds, dat eind vorig jaar zo’n 1,1 procent van alle Orlen-aandelen bezat, eist dat het oliebedrijf de komende drie jaar verbeteringen doorvoert om de persvrijheid in Polen te garanderen. Gebeurt dit niet, dan verkopen de Noren hun belang in het bedrijf.

Nooit eerder pakte het Noorse staatsfonds, één van ’s werelds grootste beleggers, een bedrijf uit zijn portefeuille aan vanwege zorgen om de persvrijheid. Maar volgens de ethisch toezichthouder van het fonds is er een te groot risico op mensenrechtenschendingen door de overname, omdat ook de vrijheid van meningsuiting onder druk zou staan door de overname.

Orlen verdient zijn geld vooral met het raffineren van olie en uitbaten van tankstations. Maar eind 2020 sloot het bedrijf een deal over de overname van Polska Press van een Duitse mediagroep. Die beslissing oogst al langer kritiek. Nadat de Poolse kartelwaakhond de overname had goedgekeurd, tekende de nationale ombudsman voor mensenrechten protest aan. Bij die goedkeuring zou er te weinig oog zijn geweest voor de negatieve invloed op de persvrijheid in Polen.

Verslaggevers zonder Grenzen, een organisatie die persvrijheid wil bevorderen, stelde vorig jaar ook het hoge aantal ontslagen op redacties van Polska Press aan de kaak. Naast gedwongen ontslagen zouden daarnaast veel journalisten uit eigen beweging zijn vertrokken. Orlen stelde daarop dat de overname van Polska Press een puur zakelijke investering was en de redactionele lijn van de kranten niet zou beïnvloeden.

Zorgen over de persvrijheid in Polen spelen al langer, ook op het niveau van de Europese Unie. Sinds de rechts-conservatieve regeringspartij Recht en Rechtvaardigheid (PiS) in 2015 aan de macht kwam, daalde het land van plek 18 naar 64 op de index voor persvrijheid van Verslaggevers zonder Grenzen.