Moskou maakt er geen geheim van dat er Oekraïense kinderen naar Rusland zijn gebracht. Het gaat met name om kinderen uit de geannexeerde regio’s Donetsk, Luhansk, Cherson en Zaporizja die „zijn gered”. Rusland stelt dat het uitsluitend om weeskinderen gaat.

Er is zelfs een kinderombudsvrouw aangesteld. Dat is de 38-jarige Maria Lvova-Belova, die zich opwerpt als „redder” van Oekraïense kinderen die door het oorlogsgeweld zijn getroffen. De vrouw heeft een christelijke achtergrond en is getrouwd met een Russisch-orthodoxe priester. Het echtpaar heeft tien kinderen, van wie vijf uit hun huwelijk. De andere vijf zijn geadopteerd. In de Russische media wordt Lvova-Belova neergezet als ”Moeder Rusland”, iemand met een groot hart.

Vorig jaar september was de vrouw te zien in een vliegtuig vol kinderen dat in Moskou landt. „De kinderen hebben lange tijd in weeshuizen geleefd. Nu gingen ze naar adoptiegezinnen”, aldus Lvova-Belova.

Indoctrinatie

Het rapport dat spreekt over minstens 6000 weggevoerde Oekraïense kinderen is afkomstig van de Yale-universiteit. Het onderzoek, dat vorige week uitkwam, is betaald door het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken. De universiteit baseert de cijfers voor een belangrijk deel op satellietbeelden. Niet minder dan 34 kampen heeft de universiteit geregistreerd. In de opvangcentra krijgen de kinderen een pro-Russische patriottische opvoeding met militaristische trekjes. Oekraïne spreekt over indoctrinatie en vreest dat de jongeren op termijn in de oorlog tegen Oekraïne worden ingezet.

De opstellers van het rapport veronderstellen dat het daadwerkelijke aantal ontvoerde Oekraïense kinderen beduidend hoger ligt. Yale-onderzoeker Nathaniel Raymond zei vorige week in de media dat het Russische optreden een duidelijke schending is van de Vierde Geneefse Conventie die gaat over de bescherming van burgers in de oorlog. In een aantal gevallen is zelfs sprake van „een misdaad tegen de menselijkheid”. De opstellers van het rapport eisen de toegang van onafhankelijke waarnemers tot de kampen en een einde van de Russische adoptie van Oekraïense kinderen.

Teruggekeerd

De internetsite Children of War houdt het op 16.000 weggevoerde Oekraïense kinderen. Dagelijks wordt de site bijgewerkt door de Oekraïense commissaris voor kinderrechten, Daria Herasimtsjuk. „Die 16.000 zijn alleen de bevestigde gevallen”, zei ze vorige week tegenover de Frankfurter Allgemeine Zeitung.

Er zijn instanties die spreken over minstens 300.000 ontvoerde minderjarigen. Sommige hulporganisaties gaan zelfs uit van 600.000 gevallen. Dan gaat het vaak om weggevoerde kinderen die in de meeste gevallen met hun moeder naar de bezette Oekraïense gebieden of naar Rusland zijn gebracht. Zij reizen dus onder begeleiding en zijn vaak niet het slachtoffer van gedwongen adoptie.

Dat is dus wel het geval met de kinderen die Children of War registreert. Zij komen uit weeshuizen, kinderziekenhuizen, internaten of het zijn kinderen die door de oorlog van hun ouders zijn gescheiden. Zo is het geval van een jongen bekend die in Marioepol aan zijn oog gewond raakte. Oekraïense soldaten namen de zorg voor hem op zich. Als de Russische militairen oprukken moeten de Oekraïners zich overgeven. De jongen kwam met zijn moeder in een filtratiekamp terecht, waar ze van elkaar werden gescheiden. De jongen werd overgebracht naar een ziekenhuis in Donetsk. Zijn oma in het noorden van Oekraïne hoorde van haar kleinzoon en smeekte het medisch personeel hem niet te ontslaan. Na twee maanden kon ze hem ophalen.

De jongen is een uitzondering. Children of War meldt dat in totaal 126 kinderen zijn teruggekeerd. Oekraïne stelt alles in het werk de kinderen terug te krijgen. Maar omdat er met Rusland geen diplomatieke betrekkingen meer zijn, is dat lastig. Oekraïne noemt de ontvoering van de kinderen volkerenmoord. Volgens Herasimtsjuk wil Rusland de nationale identiteit van de Oekraïense kinderen uitwissen. „Er zijn gevallen bekend waarbij het staatsburgerschap van de kinderen is veranderd.”

Oorlogsbuit

Rusland wijst „de absurde aantijgingen” van de hand. De kinderen zouden met hun familie voor de beschietingen van de Oekraïense strijdkrachten in veiligheid zijn gebracht. Dat deelde eind vorige week de Russische ambassade in de Verenigde Staten mee naar aanleiding van het rapport van de Yale-universitei. „We doen alles om de minderjarige burgers bij hun familie te houden. Zijn die er niet of zijn ze overleden, dan worden de wezen bij familieleden ondergebracht.”

Moskou ontkent niet dat Oekraïense kinderen in Rusland ter adoptie worden aangeboden. Dat zou zijn om de kinderen te redden. Vorig jaar april al zei Lvova-Belova dat vanuit de Donetsk en Luhansk 150.000 kinderen zijn geëvacueerd. „Adoptie-ouders boden zich via internet aan. De kinderen vroegen anderzijds om een familie”, beweert Lvova-Belova.

Wat wil de Russische president Vladimir Poetin met de kinderen? Op termijn inzetten aan het front? De jongeren vormen sowieso een welkome aanvulling op de Russische bevolking. Een half jaar geleden schreef publiciste Sonja Margolina in de Neue Zürcher Zeitung dat Poetin „om Ruslands aanspraken als grootmacht te legitimeren het bevolkingsaantal met alle middelen wil opschroeven”.

Oekraïne met zijn 41 miljoen inwoners was een reusachtige demografische oorlogsbuit. Daarin is hij niet geslaagd. Margolina: „Nu deporteert hij zo nodig met geweld Oekraïense kinderen en ook ouderen naar Rusland.” Dat is al een jaar gaande.