In Charkiv denken ze nauwelijks aan de toekomst
Een stad zonder kinderen en zonder jeugd. Dat is Charkiv, waar ik nu een aantal weken aan het werk ben. De stad ligt op 30 kilometer van de Russische grens, en was dus in februari het eerste doelwit van de gewelddadige invasie van de Russen. De bewoners vluchtten massaal westwaarts, vooral gezinnen met kinderen. Velen van hen kwamen in Europa terecht, zoals in Nederland.
Ik was dan ook blij om Kostja te ontmoeten, ergens in een buitenwijk van de stad. De 15-jarige jongen wilde me graag zijn school laten zien, die hij sinds februari niet meer bezoekt: om veiligheidsredenen is al het onderwijs online.
Tijdens de wandeling vertelde Kostja honderduit. Op 24 februari had zijn moeder hem wakker gemaakt om te vertellen dat de oorlog begonnen was. Het huis van Kostja ligt op 2 kilometer van de ringweg van Charkiv, waar hevig gevochten werd. De ramen trilden in de sponningen. „Het engste dat ik ooit meemaakte.”
Omdat de garage, waarin de auto geparkeerd stond, elektrische deuren had en de stroom was uitgevallen, duurde het een dag of tien voordat het gezin kon vluchten.
In hun toevluchtsoord, een dorp in Centraal-Oekraïne, miste Kostja zijn hond Roy, een Duitse herder. Die bleef achter omdat er geen plek in de auto was. De buren zorgden voor de hond. In het dorp was het veilig en stil, maar oersaai. In september waagden zijn ouders de terugkeer. Kostja leidde me langs de oorlogsschade, zoals een stel rijtjeshuizen waaruit één woning volledig verdwenen is. Zijn eigen huis trof hij gelukkig onbeschadigd aan. Charkiv is „een soort van veilig, momenteel”, aldus Kostja.
Het gemis naar zijn oude leven is groot, zo bleek toen we arriveerden bij de school van Kostja. De zijmuur van de gymzaal is weggeblazen, de trap naar het hoofdgebouw is verwoest. Rond de school is het levensgevaarlijk want er liggen explosieven. „Toen ik elke dag naar school moest, was ik het weleens beu. Maar nu zou ik niets liever willen dan hier les krijgen.”
En Kostja mist zijn vrienden. Een van hen, een jongen met wie hij tafeltennis speelde in de aula, is in Canada. Een andere vriend bleef in Charkiv. Met hem spreekt hij vaak af. Hij is veranderd, vertelt de Oekraïense tiener. „Hij maakte altijd grappen, maar nu is hij zo serieus geworden.”
Of hij zelf veranderd is, weet hij niet. „Ik zie mezelf elke dag in de spiegel en kan grote veranderingen niet zien. Maar ook ik ben een ander mens geworden.”
Over de toekomst denkt Kostja niet na. „Als je niet weet wat er over een paar weken gebeurt, is het onmogelijk over toekomstplannen na te denken.”
