De 80-jarige Jacques Grishaver, voorzitter van het Nederlands Auschwitz Comité en initiatiefnemer van het Holocaust Namenmonument in Amsterdam, zei dat tijdens de Holocaustherdenking bij de Verenigde Naties in New York. Na zijn toespraak kreeg hij een oorverdovend applaus van de aanwezigen.

De Joodse Grishaver, van wie veel familieleden omkwamen in nazikampen, overleefde de oorlog doordat hij met zijn opa kon onderduiken. Hij was een van de weinige Joodse kinderen van wie de ouders in leven bleven. Hij vertelde over de transporten van Joden vanuit Westerbork naar de nazikampen in Auschwitz en Sobibor. Nederland was in West-Europa het land waar relatief de meeste Joden omkwamen, mede doordat veel Joden die onderdoken werden verraden, sprak Grishaver.

De huidige tijd wordt volgens Grishaver gekenmerkt door „steeds meer nationalistische sentimenten”. Uitsluiting en discriminatie klinken volgens hem nu als een echo van de twintigste eeuw, „toen het zo vreselijk verkeerd ging. En dat kan weer gebeuren.”

Grishaver was de drijvende kracht achter het in 2021 onthulde Nationaal Holocaust Namenmonument in Amsterdam, dat de 102.000 Nederlandse Holocaustslachtoffers herdenkt die geen graf hebben. Hij vertelde dat hij er sinds 2006 voor had gestreden. Hun namen dienen als waarschuwing voor huidige en toekomstige generaties, benadrukte Grishaver. „Nooit meer Auschwitz. Zij zullen nooit vergeten worden.”

Het thema voor de VN-herdenking was dit jaar „thuis en ergens bij horen” (home and belonging). Ook andere sprekers, onder wie VN-topman Antonío Guterres, spraken over de gruwelen van de Jodenvervolging en de massamoord op Roma, Sinti en andere minderheden tijdens het naziregime. Guterres waarschuwde voor de „alarmerende” opkomst van antisemitisme, haat en xenofobie en de toenemende ontkenning van de Holocaust.

Op de plek van het concentratie- en vernietigingskamp Auschwitz-Birkenau in Polen werd de Holocaust ook herdacht. De Poolse premier Mateusz Morawiecki beschuldigde de Russische president Vladimir Poetin daar van het bouwen van „nieuwe kampen” tijdens zijn oorlog tegen Oekraïne.