Wat is de doomsday clock?

De klok is een erkende manier om het gevaar dat de mens de wereld zal vernietigen symbolisch te duiden. Elk jaar beoordelen leden van het Wetenschappelijk en Veiligheidsberaad van de klok in januari de toestand in de wereld. Ze kijken naar de risico’s van een nucleaire of biologische oorlog, de gevaren van klimaatverandering, pandemieën en desinformatie. Hun beslissing publiceren ze in het gerenommeerde The Bulletin of the Atomic Scientists uit Chicago. Sinds de oprichting in 1947 is de klok 24 keer bijgewerkt.

Wie waren de oprichters van de klok?

De oprichters waren zonder uitzondering bezorgde atoomwetenschappers van het Manhattan Project, bekend van de ontwikkeling van de eerste atoombommen. Onder hen waren Albert Einstein, Robert Oppenheimer, Eugene Rabinowitch en wetenschappers van de Universiteit van Chicago. Hun tijdschrift, The Bulletin of the Atomic Scientists, beschrijft de laatste ontwikkelingen op het gebied van nucleaire wapens, militaire techniek, klimaatverandering en ziekten. Het staat in de top drie van meest geciteerde wetenschappelijke tijdschriften.

Internationaal geniet de klok erkenning als belangrijke graadmeter van de veiligheidstoestand in de wereld. Momenteel telt The Bulletin een groot aantal gerenommeerde wetenschappers in zijn gelederen, onder wie zestien Nobelprijswinnaars.

Loopt de klok alleen maar vooruit?

Daar lijkt het nu wel op; maar het wetenschappelijk team kan de klok ook terugzetten. De klok begon om zeven minuten voor middernacht in 1947 en werd pas in 1949 verplaatst naar drie minuten toen de Sovjet-Unie haar eerste atoombom testte. In 1991, na de val van de muur, het uiteenvallen van de Sovjet-Unie en het einde van de Koude Oorlog, was de klok het verst verwijderd van een catastrofe. Hij stond toen op 17 minuten voor middernacht. De klok stond in 2021 en 2022 op 100 seconden voor 12.

Wat was de reden om de klok nu 10 seconden dichter naar middernacht te schuiven?

De belangrijkste redenen zijn de Russische oorlog in Oekraïne en het verhoogde risico op nucleaire escalatie. Daarnaast maakt het wetenschappelijk team zich zorgen over de dreigende gevolgen van de klimaatverandering en de verdeeldheid over de aanpak van Covid-19.

„We leven in een tijd van ongekend gevaar, en de tijd die de doomsday clock aanwijst, weerspiegelt die realiteit. 90 seconden voor middernacht is het dichtst dat de klok ooit op middernacht is ingesteld, en het is een beslissing die onze experts niet lichtvaardig nemen”, stelde Rachel Bronson, directeur van The Bulletin of the Atomic Scientists, in het persbericht van de organisatie. „En het ergste van alles zijn de nauwelijks verhulde dreigementen van Rusland om kernwapens te gebruiken.”

Welke reacties zijn er geweest op het verzetten van de klok?

De meeste reacties roepen op tot handelen. „We staan aan de rand van een afgrond”, zei Mary Robinson, voormalig hoge commissaris voor de mensenrechten van de Verenigde Naties (VN). „De wetenschap is duidelijk, maar de politieke wil ontbreekt. Daar moet in 2023 verandering in komen willen we een catastrofe afwenden.”

Ban Ki-moon, voormalig secretaris-generaal van de VN, liet weten dat de wijzers laten zien hoe gevaarlijk de wereld momenteel is. „We blijven allemaal de prijs betalen. In 2023 is het voor ons allemaal van vitaal belang dat de leiders handelen.”