Steeds meer mensen denken dat de Holocaust een verzinsel is of zwaar overdreven wordt. Onder jongvolwassenen ontbreekt het nogal eens aan kennis van de Jodenvervolging tijdens de Tweede Wereldoorlog.
„Ik ben van streek en diep bezorgd”, zegt Max Arpels Lezer, die de Holocaust als kind overleefde op een onderduikadres in het Friese Tzummarum, over de bevindingen van het onderzoek van de Claims Conference die deze woensdag werden gepubliceerd. „Veel van mijn landgenoten kennen hun eigen nationale geschiedenis niet eens. Zonder onderwijs zullen toekomstige generaties de volledige impact van de Holocaust niet begrijpen.”
Lezers moeder werd omgebracht in Auschwitz. Het is het bekendste vernietigingskamp, maar steeds meer mensen kennen die naam niet meer, zo blijkt uit het onderzoek. Tweeduizend mensen zijn ondervraagd, verspreid over het land. Van hen kon 31 procent geen enkele naam noemen van de meer dan 40.000 kampen of getto’s die de nazi’s tijdens de oorlog inrichtten. Zestig procent weet het beruchte Auschwitz nog te noemen. Onder mensen onder de 40 jaar –millennials, geboren in de jaren 1980-1995, en de daaropvolgende Generatie Z (Gen Z)– is dat nog maar 52 procent.
De Claims Conference on Jewish Material Claims Against Germany onderhandelt namens Joden in de hele wereld over compensatie voor de misdrijven van de nazi’s. Eerder ondervroeg de organisatie volwassenen in de Verenigde Staten, Canada, Frankrijk en Oostenrijk al over de Holocaust. De Claims Conference noemt het gebrek aan kennis verontrustend.
Is het eigenlijk allemaal wel echt gebeurd wat er over de Jodenvervolging wordt verteld? Van alle Nederlanders die zijn ondervraagd, denkt 12 procent van niet óf dat het aantal vermoorde Joden wordt overdreven. Onder de jongvolwassenen is dat zelfs 23 procent. Deze uitkomsten zijn „ronduit schrikbarend”, reageert het NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies in Amsterdam.
Van de ondervraagden weet 54 procent –bij millennials en Gen Z 59 procent– niet dat er zes miljoen Joden zijn vermoord. Het waren er twee miljoen of minder, gelooft 29 procent van alle volwassenen (37 procent van de millennials en Gen Z).
Een meerderheid (53 procent van alle respondenten en 60 procent van -40’ers) noemt Nederland niet als een van de landen waar de Holocaust plaatshad. En dat terwijl meer dan 70 procent van de Nederlandse Joden de oorlog niet overleefde. Hoewel er in Nederland meerdere doorgangskampen waren waar Joden naar concentratiekampen werden gedeporteerd, kon 59 procent van alle volwassenen (en zelfs 71 procent van de jongvolwassenen) geen enkel doorgangskamp noemen dat in hun land. Slechts 22 procent van alle respondenten kan doorgangskamp Westerbork noemen en onder de millennials en Generatie Z is dat nog maar 17 procent.
Van de Nederlanders die zijn ondervraagd heeft 89 procent weleens van Anne Frank gehoord, maar slechts 73 procent weet dat ze in een concentratiekamp omkwam, en onder jongvolwassenen is dat 68 procent. Eeen kleine groep ondervraagden denkt dat het dagboek van Anne Frank een vervalsing is.
De belangstelling voor oorlogsherdenkingen neemt eerder toe dan af. Ruim driekwart van de Nederlanders zegt ook dat het belangrijk is om les te blijven geven over de Holocaust, onder meer om te voorkomen dat zoiets nog een keer gebeurt. Onder de jongvolwassenen is dat aantal echter veel lager: 62 procent vindt het belangrijk.
In andere landen waar dit onderzoek is uitgevoerd, zag een groter deel van de bevolking het belang van dit onderwijs in: 80 procent van de Amerikanen, 88 procent van de Britten, 85 procent van de Canadezen, 82 procent van de Fransen. Met goed onderwijs kan het ontkennen of verdraaien van de Holocaust en de toename van het antisemitisme worden tegengegaan, zegt Emile Schrijver, algemeen directeur van het Joods Cultureel Kwartier in Amsterdam. „Daar moeten we ons op richten.”
