Prinses Margriet 80 jaar
Tachtig jaar geleden drong een bericht door in bezet Nederland: in het verre Canada hadden prinses Juliana en prins Bernhard een derde dochter gekregen. Met haar man en nageslacht staat prinses Margriet deze week stil bij haar tachtigste verjaardag.
Margriet Francisca is op 19 januari 1943 dus in het buitenland geboren, al is dat feitelijk niet waar: de ziekenhuiskamer in hoofdstad Ottawa was door het Canadese parlement tijdelijk tot extraterritoriaal gebied verklaard, zodat de baby alleen de Nederlandse en geen dubbele nationaliteit zou krijgen.
„Weldra hoorde men gejoel in de straten, trokken mensen langs, vaderlandse liederen zingende en hoorde men allerwege toepasselijke muziek door de Radio.” Zo kon de bevolking van Suriname op het geboortebericht reageren, en zo mocht het op de Nederlandse Antillen ook. In bezet Nederland kon nauwelijks uiting worden gegeven aan de blijdschap. „In stede van feestgejubel en manifestaties van Oranjegezindheid zal de bevolking zich moeten terugtrekken in de stille kamers, waar menige traan zal vloeien als uiting van kommer en van vreugde beide”, zei de voorzitter van de Staten van Suriname.
Tot ergernis van de Duitsers werd er in Nederlandse kerken wel dankzegging gedaan voor de geboorte van het prinsesje. In Suriname klonk de wens: „God geve tenslotte deze koninklijke familie een spoedige terugkeer in een bevrijd vaderland, waar Oranje weer kan regeren over het vrije en gelukkige Rijk der Nederlanden.”
Zoals de naam van prinses Irene herinnert aan de wens –in 1939 nog– dat er geen oorlog zou komen, zo herinnert Margriets naam aan de oorlog die inmiddels in volle gang was. Prinses Juliana gaf daar een verklaring voor zodra ze in 1945 in Nederland terug was: „Het was bij vele Nederlanders de gewoonte geworden om een margriet op hun borst te dragen, en ook militairen mochten op hun uniform een speldje, een margriet voorstellend, dragen. Aan dit eerbetoon nu dankt Margriet haar naam. Er is ook een Margrietfonds gesticht, waaruit overgebleven betrekkingen van Nederlandse zeelieden kunnen worden gesteund.”
Prinses Wilhelmina schreef in haar memoires ”Eenzaam maar niet alleen” hoe ze in 1942 tot de keuze voor deze bloem als symbool van verbondenheid met haar volk kwam. Dat was toen ze in Londen moest terugdenken aan haar Apeldoornse paleis: „Ik zag het park van mijn geliefde thuis voor me met zijn prachtige velden blanke margrieten, die ik vroeger elke dag overnieuw hun hart zag keren naar de zon. En hetzelfde ogenblik wist ik het: de margriet, die Nederlandse bloem bij uitnemendheid, die zal het embleem zijn. Die zal gewagen van onze vereenzelviging met het leed thuis en van ons aller geloof in de herrijzenis.”
Terug in Canada
In augustus 1945 zette Margriet voor het eerst voet op Nederlandse bodem. De tweejarige stond wat bedremmeld te kijken toen ze direct een radiomicrofoon onder haar neus geduwd kreeg.
Ze was 25 toen ze in 1968 voor het eerst in Canada terugkwam. „Ik vind het een heerlijk land.” Meermalen bezocht ze er met haar man de Inuit (Eskimo’s). Het paar nam ook deel aan tal van oorlogsherdenkingen waarbij Canadese veteranen betrokken waren. Toen ze afgelopen mei vijf dagen in Canada waren, werd in Ottawa een park naar de prinses genoemd, dicht bij het ziekenhuis waar ze is geboren.
Burger als bruidegom
Op 10 maart 1965 verloofde Margriet zich met Pieter van Vollenhoven, zoon van een Schiedamse dekzeilenfabrikant. Koningin Juliana deelde het land via radio en televisie mee dat het haar en haar man tot „grote vreugde” was. Nederland maakte kennis met de goedlachse aanwinst van het Koninklijk Huis, met been in het gips en stok, want het skiën had een enkelbreuk veroorzaakt. Die blessure ging hem op zijn oude dag steeds meer parten spelen.
De vorstin kon dan wel haar instemming betuigen, maar velen moesten er wel aan wennen dat voor het eerst een Oranjetelg met een burger zou gaan trouwen. Adel trouwde met adel, zo was het eeuwen geweest, en nu stond daar een burgermannetje, al prijkte zijn stamboom wel in het genealogisch naslagwerk Nederlands Patriciaat.
Het hervormde Gereformeerd Weekblad zag er juist de positieve kant van in: „Dat er een nauwe band is tussen het huis van Oranje en ons Nederlandse volk is ook nu weer bevestigd. Dat deze band duidelijk zichtbaar is geworden door de huwelijkskeuze van de prinses, een zoon van ons volk, kan ons alleen maar tot blijdschap stemmen.” Het christelijke gereformeerde blad De Wekker was ook positief: „De keuze van deze Oranje-prinses bewijst haar onafhankelijkheid en zelfstandigheid. Dit echt vaderlandse huwelijk spreekt ons volk aan.”
Dat konden de kerkbladschrijvers wel vinden, maar anderen hadden er meer moeite mee. „Men wist in de familie dat we elkaar aardig vonden, maar het was geenszins de bedoeling dat we zouden gaan trouwen”, vatte Van Vollenhoven het later samen. Hij moest maar afstuderen, in militaire dienst en aan het werk. „Men dacht natuurlijk: dat gaat zo lang duren en tegen die tijd is hij de prinses wel vergeten.”
Maar nee. Op 10 januari 1967 gaven Pieter en Margriet elkaar het jawoord in Den Haag. Op de trouwjurk waren margrieten geborduurd. Foto’s van het bruidspaar verschenen tot op melkflessen toe. Vorige week schreef de bruidegom: „Ja…ja…Twitter Vriendinnen en Vrienden… Vandaag zijn wij 56 jaar getrouwd!!!” En: „Wij zouden weer trouwen mits ik mijn kamer beter zal opruimen! Ik bewaar namelijk alles…maar ook ’dat’ heeft iets…vind ik!”
Steun in stilte
Apeldoorn werd en bleef de uitvalsbasis van het paar. Het gezin –met uiteindelijk vier zonen– woonde eerst in een vleugel van Paleis Het Loo, vanaf 1975 in een bungalow daar vlakbij.
Prinses Margriet zette zich jarenlang in voor het Rode Kruis. Met haar man nam ze tal van keren deel aan de ontvangst van buitenlandse vorsten. Ze hebben zus Beatrix vaak terzijde gestaan. Vandaar dat koning Willem-Alexander hun in 2013 in zijn eerste kersttoespraak hulde bracht, nadat hij dit bij zijn troonsbestijging had verzuimd: „Zo stonden prinses Margriet en mr. Pieter van Vollenhoven mijn moeder gedurende 33 jaar bij. Mijn oom en tante hebben zich naast hun eigen werkzaamheden met verve ingezet ten dienste van haar koningschap, in lichte en donkere perioden. Zij verdienen een bijzonder woord van dank.”
Actief
De jongste van de vier zussen, prinses Christina, overleed in 2019. De andere drie zijn nog actief. Elk jaar –uitzonderingen daargelaten– zijn Pieter en Margriet met zoon Pieter-Christiaan aanwezig tijdens de dodenherdenking op de Grebbeberg. Zoals het bejaarde paar ook elk jaar in november op het Peter Stuyvesantbal in New York is, dat nu het NAF Ball van de Netherlands America Foundation heet.
Margriets agenda toont de variatie in haar werk. Vorige maand heropende ze het Verzetsmuseum in Amsterdam. In de boerderij van Museum Hoeksche Waard in Heinenoord opende ze in oktober een tentoonstelling over haar moeder: ”Juliana. Een eeuw in poppen”. Een maand eerder ging ze nog verder terug in de historie toen ze op Paleis Het Loo het eerste exemplaar in ontvangst van een boek over Wilhelmina van Pruisen.
