Net als zijn Nederlandse ambtgenoot Piet Adema zet de Franse minister van Landbouw Marc Fesneau in de eerste maanden van 2023 alle zeilen bij om een landbouwakkoord tot stand te brengen. Ook in Parijs is ”toekomst” het sleutelwoord. Toch klinkt het allemaal net even anders.

Adema maakt zich hard voor de blijvers, dat zijn de boeren die doorgaan. Zij moeten perspectief krijgen tot pakweg 2040: zicht op een redelijk inkomen en ruimte om te ondernemen zonder gedoe over vergunningen of stikstof. De minister wil met boeren, supermarkten, banken, natuurorganisaties en provincies afspraken maken over verduurzaming, innovatie en verdienvermogen. Woensdag zaten de deelnemers aan de hoofdtafel van het landbouwakkoord al bij elkaar. Komende week starten aan sectortafels de gesprekken over de plannen voor respectievelijk de melkvee- en kalverhouderij, de akkerbouw, de vollegrondsgroenten- en bloembollenteelt, de glastuinbouw en sierteelt, de varkenshouderij, de pluimveehouderij en ”multifunctionele” landbouw.

Schaduw

Intussen hangt er een donkere schaduw over de Nederlandse landbouw. Duizenden boeren moeten stoppen om de natuur te herstellen en het land van het stikstofslot te halen. Liefst vrijwillig, gelokt door een volgens stikstofminister Christianne van der Wal „woest aantrekkelijke” opkoopregeling voor piekbelasters. Desnoods gedwongen.

En dan is er ook nog de voortdurende onzekerheid vanwege de stroom rechtszaken, aangespannen door de activistische milieuorganisatie MOB. Rechters hebben de afgelopen maanden een streep gehaald door verschillende technieken om de stikstofuitstoot op boerderijen te verminderen. Provincies worden gedwongen om boeren die buiten hun schuld geen geldige vergunning hebben (de zogeheten PAS-melders) de pin op de neus te zetten. Zelfs de vraag of koeien in de wei mogen, staat ter discussie.

In Frankrijk staat het Franse belang altijd voorop. In dat land maakt de regering zich vooral zorgen over de voedselzekerheid en over de leefbaarheid van het platteland.

Vergrijzing

Vergrijzing is een groot probleem onder Franse boeren, meldt het Nederlandse landbouwattachénetwerk in zijn donderdag verschenen nieuwsbrief. De gemiddelde leeftijd van de ondernemers ligt boven de vijftig jaar en veel ondernemers hebben geen opvolger. Binnen tien jaar gaan 166.000 Franse boeren (een op de drie) met pensioen.

Bij een krimp van de landbouw neemt de zelfvoorzieningsgraad af. Volgens president Emmanuel Macron voldoen producten uit landen van buiten de Europese Unie, niet aan dezelfde standaarden voor duurzaamheid en veiligheid als Franse producten.

In september vorig jaar kondigde Macron daarom aan dat er een landbouwakkoord gaat komen. Speerpunten in dit ”Pacte d’orientation et d’avenir agricoles” zijn opleiding en training van boeren, bedrijfsovername en verduurzaming.

Startende boeren –niet alleen jongeren maar ook nieuwkomers van buiten de sector– krijgen financiële ondersteuning en begeleiding bij het zoeken van een bedrijf. Ook moeten boeren een eerlijke prijs voor hun producten krijgen. De Franse regering trekt 400 miljoen euro uit om het akkoord uit te werken. Waar nodig worden wetten aangepast.

Werkgroepen die het Franse landbouwakkoord voorbereiden, zijn deze week van start gegaan. Net als in Nederland blijven de gesprekken niet beperkt tot een 
onderonsje tussen overheid en boeren. Ook ketenpartijen en maatschappelijke organisaties doen mee.

Opvallend, maar passend bij het speerpunt opleiding en training, is de plek die wordt ingeruimd voor het onderwijs en voor organisaties die nieuwkomers begeleiden bij het starten van een boerenbedrijf.

Burgers

Bovendien worden de Franse burgers bij het proces betrokken. In januari start een internetconsultatie voor het brede publiek. Leerlingen en studenten uit het groene onderwijs krijgen een enquête voorgelegd. En in februari wordt bewoners van het platteland gericht naar hun mening gevraagd. Het Franse ministerie van Landbouw verwerkt alles in een pact.

Dat pact moet voor de zomer klaar zijn. Doel van de Franse regering is dat het aantal jongeren dat een agrarisch bedrijf overneemt of start, omhoog gaat van 13.000 per jaar nu naar 20.000.