De roep om een totaalverbod op vuurwerk zwelt weer aan, maandag liet D66 weten voor te zijn. Prof. dr. Ira Helsloot, die onderzoek deed naar de risico’s rond oud en nieuw, vindt het niet realistisch te denken dat een verbod gaat helpen. Sterker nog, hij vreest een averechts effect.
Helsloot, hoogleraar besturen van veiligheid aan de Radboud Universiteit in Nijmegen, deed in 2012 onderzoek naar de problematiek rond de jaarwisseling. Een van de conclusies uit het rapport is dat tradities –zoals het afsteken van vuurwerk door burgers– niet afgeschaft kunnen worden, maar alleen langzaam en als gevolg van gewijzigde omstandigheden veranderen.
Hoewel de huidige wijze van het vieren van oud en nieuw volgens het rapport niet in verhouding staat tot de risico’s, de schade en de maatschappelijke overlast die het met zich meebrengt, kan de overheid niet anders doen dan zich voegen naar de bestaande traditie.
De resultaten van dit onderzoek staan nog steeds, stelt Helsloot desgevraagd. „Als je als overheid vandaag de dag een feestje zou organiseren, dan kies je niet voor autobranden en open vuur op de straten. Maar de oud en nieuwviering is nu eenmaal zo gegroeid. Het is lastig om als regering eenzijdig een traditie af te schaffen als de samenleving er niet aan wil. Dat is moeilijk te verteren.”
Waarom is een vuurwerkverbod volgens u niet de juiste weg?
„Een verbod dat niet te handhaven is, veroorzaakt polarisatie tussen de overheid en de samenleving. Ook levert het criminaliteit op. Op dit moment willen heel veel mensen toch wat afsteken, dus gaan ze naar het buitenland voor illegaal vuurwerk. Daarom moet je als overheid diep nadenken voor je met zo’n verbod komt.”
Hoe beoordeelt u de oproep van burgemeesters als Femke Halsema en Hubert Bruls om een landelijk verbod in plaats van het versnipperde beleid dat nu geldt?
„Ik vind de redenering van deze burgemeesters echt te makkelijk. Zij zeggen: het verbod werkt in onze steden niet omdat afsteken in andere gemeenten wel is toegestaan. Ik denk dan: waarom zouden mensen wel opeens gaan luisteren als er in alle gemeenten een verbod is? De woorden van Frits Naafs, de burgemeester van gemeente Utrechtse Heuvelrug, zijn een stuk realistischer; hij zei dat het uitbannen van vuurwerkschade een kwestie van de lange adem is.”
Wat is volgens u de juiste manier om tot een veiligere jaarwisseling te komen?
„Ik pleit voor een realistische langetermijnaanpak. Denk aan voorlichtingscampagnes over de risico’s van vuurwerk zoals de slogan ”Je bent een rund als je met vuurwerk stunt”. Deze campagne zorgde er daadwerkelijk voor dat mensen veiliger afstaken. Momenteel gebruikt de overheid echter niet zulke middelen, omdat ze meer op de lijn van een verbod zit.
Kijk steeds naar maatregelen die helpen, zoals het verplicht stellen van een vuurwerkbril en een lont en het instellen van vuurwerkvrije zones.”
