Dit moet stoppen, luidde vorige week de boodschap van burgemeester Van den Hengel in het Noord-Hollandse Opmeer. In een Facebookbericht aan zijn „beste inwoners” gaf hij aan dat de vuurwerkoverlast dit jaar wel heel vroeg is gestart. „Vooral op het sport- en recreatieterrein De Weijver wordt er op dit moment veel zwaar vuurwerk afgestoken.” Voor de vluchtelingen zorgen de knallen van het vuurwerk voor veel angstige momenten, stelde de burgemeester.

Het toenemende aantal knallen dat de komende anderhalve maand te verwachten is, was voor de gemeente Kampen aanleiding vluchtelingen en hun begeleiders te benaderen. Kampen telt relatief veel Oekraïners, zegt een woordvoerster van de gemeente. „Velen zijn via kerkelijke organen opgevangen en een handjevol door particulieren.”

Carbid

De gemeente brengt voor hen om de twee weken een nieuwsbrief uit. Daarin is inmiddels –in het Nederlands– aan de orde gesteld dat vluchtelingen vuurwerklawaai als hinderlijk kunnen ervaren doordat het nare herinneringen wakkerroept. „Elke vluchteling in Kampen heeft een buddy; we hopen dat deze maatjes er alvast eens met de Oekraïners over praten.” Om de vluchtelingen rechtstreeks te kunnen benaderen, is Kampen met de andere gemeenten in de Veiligheidsregio IJsselland in gesprek over een folder in het Oekraïens.

Een vuurwerkverbod rond de jaarwisseling kent Kampen niet. De eerste knallen zijn al te horen. Carbidschieten gebeurt met name in de week na Kerst volop. „We hebben daarover elk jaar een voorlichtingscampagne, via pagina’s die huis aan huis worden verspreid, berichten op sociale media, een inloopavond voor bewoners en een contactavond voor de carbidschieters”, zegt de woordvoerster. „Daarbij geven we aan waar en wanneer het carbid mag worden afgeschoten en hoe dat op een veilige manier kan. Dit jaar betrekken we de medewerkers van de noodopvang voor asielzoekers en de begeleiders van de Oekraïners daarbij. Een carbidschot veroorzaakt een dreun. Het is goed om mensen die uit een oorlogsgebied afkomstig zijn daarop voor te bereiden.”

„Gemeenten hebben behoefte aan voorlichtingsmateriaal. In appgroepen zie ik dat ze er bij elkaar naar informeren”, zegt een woordvoerder van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten. Volgens een woordvoerster van het ministerie van Justitie en Veiligheid is er vanuit het Rijk geen voorlichting over oud en nieuw specifiek gericht op Oekraïense vluchtelingen.

Luchtalarm

Daags nadat Rusland zijn buurland op 24 februari binnenviel, begon Anna Roelofs-Ivanchenko in Haarlem een inzamelingsactie voor Oekraïne, haar thuisland. Voor de lokale omroep legde ze deze maand uit wat het plotselinge geluid van vuurwerk doet met oorlogsslachtoffers en vluchtelingen. Dat was al zo als er een ballon kapot knalde. Het leidde bij kinderen soms tot paniek. „Er is behoefte aan uitleg en ook wel een beetje rust.” Die uitleg werd op tal van plaatsen ook gegeven bij het testen van het luchtalarm op de eerste maandag van de maand.

Roelofs pleit voor een algeheel vuurwerkverbod, om niet alleen oorlogsslachtoffers, maar ook dieren en baby’s te ontzien. Op kortstondig lawaai rond oud en nieuw kan iemand kinderen nog voorbereiden, maar dat kan bij onverwachts geknal niet. „Het is belangrijk dat mensen aan anderen blijven denken.” En dat ze bedenken „dat het zo heftig voor iemand kan zijn.”

Weekendgekte

Hier en daar werden vluchtelingen uit het Oost-Europese land al direct na aankomst met vuurwerklawaai geconfronteerd. In Rijssen bijvoorbeeld wordt het veel vaker dan alleen bij de jaarwisseling afgestoken. „De Rijssense weekendgekte”, noemde burgemeester Hofland het. Begin maart riep hij de jongeren in zijn gemeente op niet meer te knallen, vanwege de mensen die het oorlogsgeweld nog maar net waren ontvlucht. Hofland sloot z’n appel op Twitter af met de hashtag ”doeeenslief”.

Voorafgaand aan Koningsdag plaatste de Veiligheidsregio Zuid-Holland Zuid een bericht op haar website om Oekraïense vluchtelingen voor te bereiden op de vuurwerkshows in Dordrecht en Hendrik-Ido-Ambacht.

In Limburg wezen Gedeputeerde Staten een vuurwerkverbod af toen de fractie van GroenLinks daar in mei om vroeg. De GL-statenleden vreesden dat het geknal bij Oekraïners angstige herinneringen zou oproepen aan bombardementen en beschietingen. GS stelden echter dat toestemming voor vuurwerk bij evenementen alleen kan worden geweigerd als er gevaar is voor gezondheid of milieu. Wel kan een gemeente beperkingen opleggen aan het afsteken van vuurwerk, bijvoorbeeld als openbare orde en veiligheid in het geding zijn.