Teleurstellend was het dan ook dat het grootste deel van het college bestond uit zenden door DNB. Er was nauwelijks ruimte voor vragen uit de publiek. Dat is ontzettend jammer want mensen zitten met veel vragen. Was dat maar het enige minpuntje.

DNB-president Klaas Knot liet een grafiek zien waaruit duidelijk bleek hoe uitzonderlijk de huidige hoge inflatie is. „Je moet helemaal terug naar de jaren ‘70 voor vergelijkbare prijsstijgingen”, aldus DNB-topman. „Toen hadden we trouwens ook een oliecrisis”, vervolgde hij.

„Toen hadden we trouwens ook een oliecrisis.” Ofwel: net als toen, is dat ook nu de reden voor de hoge inflatie. Geen woord over dat de inflatie in de jaren zeventig door bleef stijgen en hardnekkig werd door het verkeerde monetaire beleid in die tijd, lees eerst niet en daarna te langzaam en te weinig verhogen van de rente door de centrale banken. Er was eveneens geen woord over de gevolgen van het ECB-beleid – dat, overigens, sterke overeenkomst vertoont met het beleid van vele centrale banken in de jaren zeventig – sinds 2008.

Volgens DNB zijn er twee manieren waarop inflatie kan ontstaan. De eerste is, aldus de bank, „als de vraag naar goederen en diensten toeneemt en het aanbod die vraag niet kan bijbenen.” De tweede is als „er iets verandert in het aanbod van goederen en diensten. Als het meer geld kost om een product te maken, zal de maker een hogere prijs moeten vragen.”

De maker kan vragen wat hij wil, als de geldhoeveelheid niet hard stijgt, zal hij merken dat er geen kopers zijn en dus de prijs lager zetten. Hetzelfde geldt voor de eerste reden: de vraag naar goederen en diensten kan langdurig keer op keer harder toenemen dan het aanbod alleen als er te veel geld bijgedrukt wordt.

Klaas Knot vertelde de aanwezigen dat dé manier inflatie af te remmen, het verhogen van de rente is. Hij wees er vervolgens op dat de Europese Centrale Bank (ECB) de rente sinds jaar al opgekrikt heeft van -0,5 procent naar inmiddels 2 procent.

Allemaal leuk en aardig maar hij had ook, voor de volledigheid, iets mogen zeggen over de mate waarin de ECB de rente verhoogt want ook dat is zeer belangrijk. Verschillende schattingen over hoe hoog de ECB-rente moet zijn om inflatie op termijn naar 2 procent terug te duwen en daarop te houden, wijzen erop dat er een 4 voor de komma moet staan.

In een interview eerder deze week zei Knot ook dat bedrijven de lonen zodanig moeten verhogen zodat ze werknemers compenseren voor de hoge inflatie. Het argument is: „het geld is er want de winsten zijn hoger.” Dat kan wellicht macro-economisch zo zijn, hoewel ook dat zeer de vraag is, maar gemiddelden verhullen veel, zoals dat lang niet ieder bedrijf lonen met 5,6 of 7 procent kan verhogen. En laten we niet vergeten dat veel bedrijven uitgestelde belastingaanslagen moeten terugbetalen, te maken krijgen met hogere winstbelasting én een jaar ingaan van zeer lage economische groei zo niet een krimp.

Maar er is een belangrijker iets waar ik me zit, namelijk het volgende. Door bedrijven nu op te roepen zulke loonstijgingen door te voeren om hoge inflatie te compenseren, legt Knot de rekening voor falend beleid van de ECB en de overheden eigenlijk op het bordje van ondernemers.

Ja, ik weet het, het Oekraïne-effect heeft de inflatie aangejaagd, maar laten we niet vergeten dat de inflatie ver voor de oorlog is gaan stijgen, in de eurozone bedroeg de inflatie in de tweede helft van 2021 al 5 procent. Niemand maakt we wijs dat dat niets maar dan ook niets met het ECB-beleid te maken heeft en als dat zo is, dan kunnen we de ECB net zo goed opdoeken. Tot slot: ik word altijd een beetje huiverig als overheden of centrale bankiers gaan bepalen wat „te hoge winst” is.

Ik wens een ieder fijne kerstdagen en een gezond en gelukkig 2023 toe en zeg graag: tot lezens volgend jaar!

De auteur is hoofdeconoom bij OHV Vermogensbeheer.