„Dat het OM zich niet aan de wet houdt, en daarmee onder meer rechten van slachtoffers niet goed borgt, is niet hoe het moet. Wij hechten er aan te benadrukken dat iedereen zich aan de wet moet houden, in het bijzonder het OM”, staat in de brief. De ministers lieten 66 dossiers onderzoeken die het OM mogelijk ten onrechte zelf afdeed. Aanleiding daarvoor was berichtgeving door Trouw dat het OM ook strafbeschikkingen oplegt voor zware mishandeling en aanranding, wat wettelijk niet is toegestaan. Sinds 1 maart 2021 mogen er ook geen strafbeschikkingen meer volgen op andere ernstige gewelds- en zedenmisdrijven.

De justitieministers beamen dat in 47 van de onderzochte gevallen de OM-strafbeschikking in strijd met de wet is opgelegd. Dat zijn ongeveer tien onterecht opgelegde strafbeschikkingen per jaar, concluderen ze, op een totaal van circa 32.000. Niettemin benadrukken ze dat dit niet mag gebeuren en dat de top van het OM dit zeer serieus neemt. Vooral voor slachtoffers is dit kwalijk, vooral als ze hadden gehoopt op een terechtzitting, aldus de ministers. In die gevallen kunnen zij gebruik maken van hun spreekrecht, waarin ze kunnen aangeven wat voor impact het misdrijf op hun leven heeft.

Voortaan zullen ook slachtoffers van misdrijven die door het OM worden afgedaan, kans krijgen om zich hierover te uiten. Dat zal in een schriftelijke verklaring gebeuren. Betrokkenen zullen voortaan „expliciet worden gewezen” op deze mogelijkheid. De Tweede Kamer wil het liefst dat slachtoffers zich ook bij een OM-beschikking mondeling kunnen uitlaten. Maar Weerwind wil dat eerst bespreken met de OM-top.

De mogelijkheid voor het OM om veelvoorkomende criminaliteit zelf af te handelen, moet onder meer de rechtspraak ontlasten.