Tijdens zijn eerste publieke optreden als partijleider scoorde Balkenende gisteren goed. Hij wist vertrouwen te wekken bij zijn Drentse achterban, gaf een gloedvolle en humoristische speech ten beste en kwam meteen met een politiek zwaargeladen plan. Onder leiding van Balkenende kiest het CDA voor het Deense model, waarin asielzoekers zonder papieren zelf moeten bewijzen wie zij precies zijn.

Het plan is ingrijpend, omdat de meerderheid van de asielzoekers die in Nederland aankomen (80 procent) geen papieren bij zich heeft. In veel gevallen hebben zij die zelf verdonkeremaand, omdat dat betere kansen in de asielprocedure zou geven. Mensensmokkelaars dringen er om die reden bij hun ’clientèle’ op aan de papieren achter te laten.

Tot nog toe was alleen de VVD voorstander van de rigoureuze aanpak die uitsluitend in Denemarken in praktijk wordt gebracht. In het Deense model komen asielzoekers zonder papieren in een andere opvangvoorziening terecht dan asielzoekers van wie de identiteit vaststaat. Daar krijgen zij enkele maanden de tijd om hun papieren te achterhalen en zo hun identiteit te bewijzen. Lukt dat niet, dan worden zij onherroepelijk teruggestuurd.

In Nederland moet de Immigratie– en Naturalisatiedienst (IND) binnen 48 uur de identiteit van een asielaanvrager vaststellen. Lukt dat niet met behulp van papieren, dan wordt afgegaan op het verhaal van de asielzoeker. Balkenende zei dat gisteren te gemakkelijk te vinden. Hij wil de bewijsplicht bij de asielzoeker leggen en daarvoor fors meer tijd inruimen.

Zolang het onderzoek loopt, kunnen de asielzoekers in de CDA–optiek in gesloten opvangcentra in de buurt van de bestaande aanmeldcentra blijven, aldus Balkenende. Op die manier wil hij voorkomen dat er nog asielzoekers in de procedure komen van wie de identiteit niet geheel vaststaat. Asielzoekers die er na maanden nog niet in zijn geslaagd hun identiteit aan te tonen, moeten weg.

Links profiel
Binnen de VVD is verheugd gereageerd op het feit dat ook het CDA de Deense aanpak nu omhelst. „Het is hetzelfde als waar ik al drie jaar voor pleit”, aldus de asielspecialist van de VVD–fractie, kamerlid Kamp. „Eerst moeten de identiteit, de nationaliteit en de reisroute van de asielzoeker worden vastgesteld.”

Bij de PvdA heerst minder enthousiasme. Volgens PvdA–kamerlid Albayrak geeft invoering van het Deense model „hoogstens een signaal aan de rest van de wereld over hoe wij met asielzoekers omgaan” en haalt het verder niets uit.

Van Balkenende werd in linkse kringen verwacht dat hij een minder harde koers zou gaan varen ten aanzien van het asielbeleid. De nieuwe CDA–leider kreeg in de media op allerlei thema’s een links profiel aangemeten. Voor diegenen die daar blij mee waren, was de speech van Balkenende gisteren een teleurstelling.

Vertrouwen
Voor de aanwezige CDA’ers vormde Balkenende helemaal geen teleurstelling, maar een belofte. Waar hij ook kwam –Assen, Steenbergen, Eexterveenschekanaal– overal werd hij enthousiast ontvangen. Bij binnenkomst in een hotel in Assen onthaalden 300 mensen hem met ovationeel applaus. Balkenende zegt het werkbezoek te hebben ervaren als een „geweldig vertrouwensvotum.”