Nieuw hoofdstuk na brexit: EU en VK gaan samenwerken op defensie en visserij
Het Verenigd Koninkrijk en de Europese Unie laten de roerige brexitjaren achter zich. Onder leiding van de Britse premier Keir Starmer wordt de relatie met Brussel afgestoft en vernieuwd — te beginnen met samenwerking op defensiegebied.
„Groot-Brittannië is terug op het wereldtoneel” en „We openen een nieuw hoofdstuk in de betrekkingen”. De superlatieven schalden maandag door het Londense zaaltje waar de Britse premier Keir Starmer, voorzitter van de Europese Raad António Costa en Commissievoorzitter Ursula von der Leyen de pers te woord stonden.
De EU en het VK sloten maandag op de eerste gezamenlijke top sinds de brexit een defensiepact. Brussel en Londen gaan samenwerken op het gebied van hybride oorlogsvoering, cyberbeveiliging, bescherming van kritieke infrastructuur en maritieme veiligheid. Ook zullen de Britse buitenlandminister David Lammy en EU-buitenlandchef Kaja Kallas ieder halfjaar praten over defensie, zo is afgesproken.
Britse defensiebedrijven mogen aanspraak maken op de 150 miljard euro die de Europese Commissie gaat lenen aan lidstaten voor de productie en aankoop van defensiematerieel, zo is toegezegd. Verdere onderhandelingen zijn nog nodig om Londen toegang te geven tot het zogeheten SAFE-programma van de EU.
Dat is onderdeel van het plan Readiness 2030 van de Europese Commissie, bedoeld om 800 miljard euro in Europa’s herbewapening te steken.
Diplomatiek gekonkel
Het moest er maandag op de persconferentie alle schijn van hebben dat de EU en het VK op één lijn liggen. Maar ingewijden weten beter. Om de samenwerking op te voeren, moest Londen flink water bij de wijn doen – en daar waren de Britten niet happig op. Na een nacht vol „diplomatiek gekonkel”, aldus diplomaten, wisten onderhandelaars maandag in alle vroegte een akkoord te sluiten over visserij. Precies voordat de Britse en Europese politieke kopstukken op het pluche van Lancaster House neerploften.
De EU en het VK hebben nu afgesproken volledige toegang tot elkaars wateren te verlenen tot juni 2038 – een verlenging van de huidige overeenkomst met twaalf jaar. De EU wilde liever een permanente afspraak, maar Starmer gaf onder binnenlandse druk niet veel toe. Britse vissers spreken over „een horrorscenario”. Voor Nederlandse vissers is toegang tot de Britse wateren juist „heel mooi nieuws”, aldus een EU-bron.
De EU heeft toegezegd voedselstandaarden te versoepelen. Op hoofdlijnen is ook afgesproken dat het makkelijker wordt voor jongeren onder de 30 jaar om tussen de EU en het VK te reizen voor studie of werk.
Ondanks het uitblijven van concrete afspraken zijn de maandag gemaakte toezeggingen een teken van de door Starmer aangekondigde „reset” van de betrekkingen. Aangevuurd door de geopolitieke situatie, de wankele trans-Atlantische verhoudingen en ”brexitmoeheid”, lijken Londen en Brussel op elkaar aangewezen. Het VK laat intussen de door brexit gedomineerde politiek van het afgelopen decennium steeds meer achter zich. En de eerste EU-VK-top krijgt voortaan jaarlijks een vervolg.
