Deze Nederlanders, de zogeheten niet-ingezetenen, hadden tot voor kort geen invloed op de verkiezing van de Eerste Kamer. Leden van die Kamer worden gekozen door de Provinciale Staten, waarvoor niet-ingezetenen niet mogen stemmen. Alleen mensen die in een Nederland wonen, mogen daarvoor stemmen.

Tot voor kort dus. Eind 2022 nam het parlement een wetsvoorstel aan waarin dit wel mogelijk werd door middel van een kiescollege.

Het college wordt gekozen door niet-ingezetenen en doet namens hen mee aan de Eerste Kamerverkiezingen in mei. De verkiezing van het kiescollege valt op dezelfde dag als de Provinciale Statenverkiezingen, op 15 maart . De gemeente Den Haag coördineert de kiescollegeverkiezingen.

De kandidaten voor het kiescollege moeten zelf ook niet-ingezetenen zijn. Dat was ook de reden waarom aanvankelijk vooral kleinere partijen, waaronder de SGP, geen heil in het wetsvoorstel zagen. Het vinden van kandidaten kost tijd en dat is voor kleine partijen een moeilijkere klus dan voor grotere partijen. Dat komt omdat het kleine partijen vaak aan mankracht ontbreekt. Pas in oktober vorig jaar werd de wet definitief aangenomen; ruim vier maanden voor de verkiezingen.

Caraïbisch

De regeling voor niet-ingezetenen geldt al langer voor Nederlanders in de Caraïbische delen van het Koninkrijk: Bonaire, Sint-Eustatius en Saba. De eilanden hebben bij elkaar een kiescollege van 19 kiesmannen.

Hoe groot het college voor niet-ingezetenen wordt, hangt af van het aantal personen dat zich als kiezer laat registreren. Op dit moment hebben 33.386 Nederlanders dat gedaan. Met dat aantal komt er een kiescollege van 23 leden. Voor een kiesman in het college zijn daarmee minimaal 1452 stemmen nodig.

Het aantal dat zich tot nu toe heeft laten registreren is niet hoog. Tijdens de Tweede Kamerverkiezingen van 2021 stonden er ruim 92.000 kiezers geregistreerd in het buitenland; ruim twee keer zoveel als de groep die nu kenbaar heeft gemaakt een stembiljet te willen ontvangen. Naar schatting wonen er een miljoen Nederlanders in het buitenland.

Kansen

De SGP ziet in de nieuwe regeling kansen. De ChristenUnie (CU) heeft laten weten af te zien van deelname aan de kiescollegeverkiezingen en dus denkt de partij ook de nodige CU-stemmen naar zich toe te kunnen trekken. De SGP haalde bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2021 ruim 400 stemmen uit het buitenland; de CU haalde er 1506.

„De kans dat we in het college komen is dus zeker niet uitgesloten”, zegt Peter Smit, woordvoerder van het partijbureau van de SGP. „We hebben bij de laatste Eerste Kamerverkiezingen gezien dat een tweede zetel voor de SGP in de senaat geen vanzelfsprekendheid is. We moeten daarom deze kans wel benutten.”