„Veiligheid spoor is maar matig in orde”

„De veiligheid van het vervoer van gevaarlijke stoffen op het spoor over de weg, is maar matig in orde”, zegt de gewezen hoogleraar veiligheidskunde en risicomanagement aan de TU Delft. „Als bedrijven en inspecties er niet bovenop zitten, kunnen we wachten op een groot ongeluk. Tot nu toe hebben we geluk gehad.”

Zijn grote schrikbeeld: de ontplofte tankwagon vol LPG in het Italiaanse Viareggio in 2009, waarbij 27 doden vielen en 50 mensen gewond raakten.

De Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) kwam gisteren tot de conclusie dat het spoorongeluk bij Tilburg een aaneenschakeling was van menselijke en organisatorische fouten.

Een oude passagierstrein, een hondekop, reed in Tilburg door een rood sein, maar de machinist had dat niet in de gaten. Daarnaast haperde de roodlichtbeveiliging (ATB), waardoor de passagierstrein niet automatisch afremde. De trein botste met een snelheid van 45 kilometer per uur op de slotwagen van de goederentrein. De buffer van de ketelwagen bleek de hondekop onvoldoende te kunnen opvangen. De tankwagon met butadieen scheurde daardoor open. Deze stof, die onder meer gebruikt wordt voor de vervaardiging van synthetisch rubber, kwam vervolgens in de open lucht terecht.

„Het is toch logisch dat je een wagon met gevaarlijke stoffen niet achteraan een goederentrein plaatst?”, zegt Ale. Die aanbeveling doet de OVV nu ook. Voortaan moeten er andere wagons achteraan rijden om ketelwagens te beschermen.

Bij het ongeluk in Tilburg raakten vier passagiers en de conducteur licht gewond. Twee agenten werden onwel door de ingeademde chemische stof. „Je vraagt je af waarom we het niet meteen goed doen”, stelt Ale. Hij zegt dat de –op het eerste gezicht geringe aantallen– incidenten in de afgelopen jaren niet maatgevend zijn. Sinds 2005 deden zich vijf ongevallen voor met ketelwagens: behalve in 2015 in Tilburg ook in Onnen (gemeente Haren, 2014), in 2011 bij Kijfhoek (Zwijndrecht) met een brand tot gevolg, in 2009 in Barendrecht (een dode) en in 2005 bij Pernis.

„Waarom huilen we krokodillentranen na een groot incident als we het van tevoren meteen goed kunnen doen?”, vraagt Ale zich af. Dagelijks rijden circa 400 zogenaamde ketelwagens met gevaarlijke stoffen op het Nederlandse spoor. Die rijden voornamelijk op de Brabantroute (Botlek-Limburg) en op de Betuweroute. Circa 2 procent van de gevaarlijke stoffen wordt per spoor vervoerd, de rest via pijpleidingen (circa 52 procent), via de binnenvaart (circa 40 procent) en over de weg (circa 6 procent).

Het gevaar van spoorvervoer schuilt hem volgens Ale in de binnensteden. Anders dan vrachtauto’s, die via de routes gevaarlijke stoffen de snelwegen bij binnensteden mijden, rijden de treinen juist door de binnensteden heen.

Prof. Pieter van Gelder, hoogleraar Veiligheidskunde aan de TU Delft, wijst op een veelheid aan menselijke, organisatorische en technische fouten die aan het ongeluk in Tilburg hebben bijgedragen. Toch is dit ongeluk volgens hem niet tekenend voor de veiligheid van het vervoer van gevaarlijke stoffen. „Het gaat heel vaak goed, maar helaas is het ook een kwestie van kansberekening”, stelt Van Gelder. Bij honderdduizenden vervoersbewegingen met gevaarlijke stoffen moet het volgens hem af en toe mis gaan.

Van Gelder constateert dat de samenleving door toegenomen veiligheidsbewustzijn „jaar op jaar veiliger wordt”, ook op het terrein van het vervoer van gevaarlijke stoffen. „Maar als het misgaat, zijn de gevolgen groot. Helaas is nul risico bij het vervoer van gevaarlijke stoffen niet mogelijk.”

Voorlopig wijzigt er niets

Redactie binnenland

DEN HAAG. De NS halen voorlopig geen oude reizigerstreinen af van trajecten waarover ook gevaarlijke stoffen worden vervoerd, in tegenstelling tot de aanbeveling van de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV). Het aanbod op het spoor zou dan te beperkt worden. Dat lieten de NS gisteren weten in een reactie op het rapport van de OVV. „Wij willen flexibel kunnen omgaan met alles wat is toegestaan op de Nederlandse sporen”, stelde een NS-woordvoerster. Zij benadrukte echter dat de aanbevelingen van de onderzoeksraad „heel serieus” worden genomen.

Staatssecretaris Dijksma van Infrastructuur en Milieu zei gisteren dat de veiligheid altijd voorop moet staan bij het vervoer van gevaarlijke stoffen over het spoor.

„Veiligheid spoor is maar matig in orde”

Binnenland

RD.nl in uw mailbox?