Inhuldiging koningin Wilhelmina duurt ruim halfuur

Wanneer: 6 september 1898.

Aanleiding: Koning Willem III (1817-1890) sterft in 1890. Zijn enige nog levende kind, Wilhelmina (1880-1962), is vanaf dat moment automatisch koningin der Nederlanden. Maar ze is nog maar tien jaar oud. Daarom wordt koningin Emma (1858-1934), weduwe van koning Willem III, regentes totdat Wilhelmina achttien wordt. Koningin Emma legt in 1890 de eed af in de vergaderzaal van de Tweede Kamer.

Voorbereiding: Acht jaar voor de inhuldiging is al duidelijk dat die in 1898 zal plaatsvinden. In 1895 wordt het Centraal Comité opgericht dat de feestelijkheden moet coördineren. Twee architecten maken een plan voor de versiering van Amsterdam.

In 1896 ontstaat in de Amsterdamse Jordaan het idee de nieuwe koningin bij haar inhuldiging een rijtuig cadeau te doen. Zo komt de gouden koets tot stand. Koningin Wilhelmina wil echter geen geschenk ontvangen ter gelegenheid van haar inhuldiging. Daarom aanvaardt ze het geschenk pas de dag na de ceremonie.

Op 5 september 1898 maakt koningin Wilhelmina haar intocht in Amsterdam in de open crème calèche. Koningin Emma zit naast haar in het rijtuig.

De dag zelf: De jonge koningin Wilhelmina ziet erg op tegen de plechtigheid. In haar memoires spreekt ze van „een gevoel van leegte en volkomen eenzaamheid.” Ze heeft haar moeder gevraagd met haar mee te lopen naar de Nieuwe Kerk. Koningin Emma weigert dat: het past niet in het protocol.

Koningin Wilhelmina loopt onder een pergola van visnetten naar de Nieuwe Kerk. Voor koningin Emma zijn dit spannende momenten, vertelt ze later. Ze vreest elk ogenblik een schot of explosie te horen die haar dochter zal doden. Er waart een revolutionaire geest door Europa.

Op het podium zit Wilhelmina naast haar moeder, die wel iets naar achteren zit. Bij de troonzetel staan ook enkele vorsten uit Nederlands-Indië. Boven het podium hangt een zwevend baldakijn. Het koorhek is niet weggewerkt met doek, zoals bij eerdere inhuldigingen wel was gebeurd.

De plechtigheid duurt nog korter dan bij de troonsbestijging van koning Willem III: alles bij elkaar ruim een halfuur. De Kamerleden hoeven niet naar voren te komen, maar leggen staand voor hun stoel de eed af. Een viertal Kamerleden is afwezig met afmelding. Onder hen ARP’er Abraham Kuyper. Drie socialisten zijn uit protest en zonder afmelding afwezig. Dat is nieuws.

Tijdens het verlaten van de kerk wordt een koraal gezongen op de melodie van ”Nun danket Alle Gott”.

Kerkdienst: Er volgt geen religieuze bijeenkomst of dienst op de inhuldigingsplechtigheid. Op 31 augustus, de dag van haar 18e verjaardag en de dag van de feitelijke aanvaarding van haar regeerambt, is de koningin naar de Grote Kerk in Den Haag geweest. Hofpredikant ds. G. J. van der Flier preekte toen over Psalm 39:8: „En nu, wat verwacht ik, o Heere? Mijn hope, die is op U.” Op de dag van haar intocht in Den Haag op 9 september woont ze met haar moeder opnieuw een dienst bij in dezelfde kerk. Ds. Van der Flier spreekt nu over Ezra 3:11: „Al het volk juichte met groot gejuich.”

Balkonscène: Na de inhuldigingsplechtigheid verschijnt de koningin op het balkon van het Paleis op de Dam.

Feestelijkheden: De koningin besluit geen munten tussen de mensen te laten strooien. Dat doet ze om te voorkomen dat er mensen onder de voet worden gelopen. Ze laat munten uitdelen op scholen.

’s Avonds is in het Koninklijk Paleis een diner voor gasten. De koningin en haar moeder maken ook een rijtoer door Amsterdam. Vanwege de veiligheid houden de koetsiers de gang er flink in.

De dagen na de inhuldiging zijn er ook feestelijkheden, zoals optochten en een concert in het Concertgebouw.

Bijzonderheden: Oproepen van de socialistenleider Troelstra aan arbeiders om niet mee te doen aan de feestelijkheden krijgen vrijwel geen gehoor. Feministen zien de komst van een vrouw op de troon juist helemaal zitten.

De nacht voor de inhuldiging heeft koningin Wilhelmina slecht geslapen door het feestgedruis op de Dam. Een verzoek om rust op de Dam leidt er op 6 september toe dat feestvierders op kousenvoeten hun dans voortzetten.

Dit is de vierde aflevering in een serie over de inhuldigingen van Nederlandse koningen en koninginnen. Volgende week deel 5: koningin Juliana.

Inhuldiging koningin Wilhelmina duurt ruim halfuur

Koninklijk Huis

RD.nl in uw mailbox?