„Verwarde man die in pyjama op straat loopt, heeft aandacht nodig”

Even aanbellen bij de buurvrouw om te vragen hoe het met haar gaat. Het kan volgens Diny de Haan (39), werkzaam bij GGZ Friesland, een hoop ellende voorkomen. Ze komt door haar werk veel verwarde personen tegen. „Die mensen hadden eerder geholpen kunnen worden door ingrijpen van naasten.”

De Haan is Mental Health First Aid-trainer en verzorgt maandelijks cursussen over het omgaan met verwarden. Ze herkent het beeld dat Onno Hoes, voorzitter van het Schakelteam personen met verward gedrag, dinsdag schetste in een interview in Trouw. Hoes sprak zijn zorgen uit over het aantal beschikbare zorgverleners en riep burgers op zelf een oogje in het zeil te houden.

GGZ Friesland maakte onlangs een filmpje met een acteur die de straat op ging en een verwarde persoon naspeelde. Mensen bleken niet zo hulpvaardig te zijn, een groot deel liep voorbij zonder iets te doen. Terwijl de oplossing volgens De Haan juist ligt in het contact maken met deze mensen. Ze vindt het „zeer zeker” hard nodig dat burgers zelf omzien naar verwarde personen in hun omgeving. „Bel aan en maak een praatje. Vraag hoe het met iemand gaat. En zeg bijvoorbeeld dat je ziet dat iemand de laatste tijd minder buiten komt.”

Crisiskaart

Volgens Geraline Boonzaaijer (27), expert op het gebied van de vroegtijdige signalering van verwarde personen, zijn mensen met verward gedrag op straat lastig te herkennen. Een voorbijganger kan echter van grote betekenis zijn. „Als je denkt dat iemand in een psychose is of suïcidale neigingen heeft, vraag dan of hij een zogenaamde crisiskaart bij zich draagt”, adviseert Boonzaaijer. „Mensen hebben die op zak als ze eerder in een ggz-crisisinstelling zijn opgenomen. Op de kaart staat of ze aangesproken willen worden of juist niet.”

Boonzaaijer participeert in een expertteam vanuit ZonMw, het samenwerkingsverband van ZorgOnderzoek Nederland en de tak medische wetenschappen van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek. De experts zijn geen zorgverleners, maar laten zich door gemeenten inhuren om advies te geven over de aanpak van verwarden. Zelf is Boonzaaijer, die gezondheidswetenschappen studeerde, in de veiligheidsregio Noord-Holland-Noord actief met een meldpunt voor mensen die te maken krijgen met verwarde personen.

De term ”verward” is volgens Boonzaaijer ongelukkig gekozen. „Die komt uit de politieregistratie. Wanneer iemand afwijkend gedrag meldt, wordt deze geschaard onder de zogenaamde E33-meldingen: meldingen verwarde personen.”

Van mensen met verward gedrag wordt soms ten onrechte agressie verwacht. Onderscheiden of een verward persoon gevaarlijk is, blijkt lastig. De Haan heeft „geen idee” hoe je als leek kunt zien of een verward persoon agressief is. Volgens Willem van den Oetelaar (55), perswoordvoerder bij Altrecht, een Utrechtse ggz die mensen met ernstige of complexe psychische problemen behandelt, geldt dat niet alleen verwarde personen. „Volgens mij kun je bij niemand zien of hij gevaarlijk is, ook niet bij personen die niet verward zijn. Houd je ogen dus open.”

Ook Boonzaaijer benadrukt dat het „veilig moet zijn” om iemand die verward is aan te spreken. „Als iemand een zware psychose heeft, moet je voorzichtig zijn. Zo’n persoon kan onrustig worden als iemand hem actief benadert. Ga dus vooral rustig het gesprek aan en bel in overleg met de hem of haar het meldpunt.”

Zingend

De maatschappij sluit op dit moment te veel mensen uit, vindt zowel Van den Oetelaar als Boonzaaijer. „We hebben als maatschappij vastgesteld wat normaal is en alles wat daarbuiten valt, is raar”, aldus Van den Oetelaar. „Als ik zingend over straat ga, kan dat ook worden gezien als verward gedrag. We moeten als maatschappij toleranter worden richting afwijkende personen. Aan verwardheid ligt soms psychische nood ten grondslag.” „We moeten elkaar leren accepteren”, meent ook Boonzaaijer.

Van den Oetelaar ziet de laatste jaren wel een kentering. „We stoppen mensen die afwijken niet meer weg in instellingen. Iedereen wordt zo veel mogelijk opgenomen in de samenleving. En daar hoort bij dat iemand soms wat geks doet op straat.”

„Verwarde man die in pyjama op straat loopt, heeft aandacht nodig”

Binnenland

RD.nl in uw mailbox?