„Geen-bezwaarsysteem donoren ongewenst”

Op dit moment gaat de wet uit van een toestemmingssysteem: alleen degene die zichzelf als donor meldt, wordt als zodanig ingeschreven. Omdat er permanent zo’n 1400 mensen wachten op een orgaan of weefsel, willen belangenorganisaties, zoals de Hartstichting en de Nierstichting, de invoering van een geen-bezwaarsysteem. Daardoor zou het aantal donoren kunnen toenemen. Minister Hoogervorst kan met de belangenorganisaties meevoelen en wil een onderzoek instellen naar de voor- en nadelen van zo’n systeem. Vrijdag moet het kabinet over zo’n onderzoek beslissen. NPV-directeur Seldenrijk ziet niets in een geen-bezwaarsysteem. „Ik heb een principieel bezwaar. De overheid heeft namelijk niet het recht om te beslissen dat haar onderdanen donoren moeten zijn. De integriteit van het lichaam staat voorop. Daar is niet de overheid verantwoordelijk voor, maar eenieder persoonlijk. Vanuit mijn levensovertuiging voeg ik daaraan toe: coram Deo, voor Gods aangezicht.”

De eigen verantwoordelijkheid van het individu hoort bij onze Joods-christelijke cultuur, waarin de eigen verantwoordelijkheid van de mens een belangrijk element is, vindt Seldenrijk. „De samenleving mag geen eigendomsrechten doen gelden op mensen. Dat is gegarandeerd in het huidige toestemmingssysteem. Het uitgangspunt van het geen-bezwaarsysteem staat daar haaks op. Alsof je de wens dat er niet bij je mag worden ingebroken moet laten registreren. Nee, het uitgangspunt is dat er niet mag worden gestolen. Zo mag de overheid er niet van uitgaan dat iemand zonder dat deze iets van zich heeft laten horen, donor is.”

Seldenrijk vraagt zich verder af of het geen-bezwaarsysteem in de praktijk zo veel extra donoren oplevert. „Voorstanders wijzen graag op Oostenrijk, Frankrijk, Spanje en België, maar uitgezonderd Oostenrijk hebben deze landen niet een echt geen-bezwaarsysteem. Het lijkt in wezen meer op het onze.”

Dat er in België meer donoren zijn, heeft volgens de NPV-directeur meer te maken met het hoge aantal dodelijke verkeersslachtoffers, mede veroorzaakt door het grote aantal tweebaanswegen. „Dodelijke verkeersslachtoffers zijn namelijk dé bron van donororganen.”

Verder gaat men bij de zuiderburen anders om met hersenbloedingen, waardoor er meer organen beschikbaar kunnen komen. „Dat heeft dus niets met het systeem te maken. Iemand die beweert dat het geen-bezwaarsysteem feitelijk leidt tot meer donoren, doet aan volksverlakkerij. De Hartstichting en de Nierstichting trekken op grond van de voorliggende informatie onjuiste conclusies.”

Volgens Seldenrijk is het invoeren van een geen-bezwaarsysteem „het schieten met een kanon op een mug. Je moet proportioneel handelen. Dat is een belangrijk medisch principe dat ook hier opgeld doet.”

Maar als er geen geen-bezwaarsysteem mag komen, hoe moet het aantal donoren dan omhoog?

„Er zijn twee mogelijkheden om de huidige wet beter te laten functioneren. Artsen in ziekenhuizen hebben gemiddeld genomen te weinig aandacht voor orgaandonatie. Dat moet en kan anders. De communicatieve vaardigheden van deze artsen moeten ook beter. Het vergt wijsheid en inzicht om het thema orgaandonatie met familieleden en, indien mogelijk, met de betrokkene te bespreken. De omstandigheden zijn vaak emotioneel. Ik bepleit extra toerusting voor de transplantatiecoördinatoren die momenteel al in ziekenhuizen actief zijn.”

In de tweede plaats kan de overheid volgens Seldenrijk meer doen aan eerlijke voorlichting, zodat mensen een weloverwogen beslissing zullen nemen. „Een teveel aan overheidsvoorlichting kan negatief uitwerken. Dat lijkt bij onze zuiderburen het geval te zijn. Mensen zijn daar terughoudender geworden. Dat kan voortkomen uit een stuk wantrouwen, maar ook uit het feit dat veel mensen intuïtief aanvoelen dat orgaandonatie niet past bij het menszijn. Dat moet je respecteren.

Dat standpunt deel ik persoonlijk niet. Ik ben geen tegenstander van orgaandonatie als deze het gevolg is van een positieve wilsbeschikking. Ik weet hoe zegenrijk het voor mensen is als hun leven als het ware door een donor is gered.”

„Geen-bezwaarsysteem donoren ongewenst”

Binnenland

RD.nl in uw mailbox?