Pastoor Geert Roeper van Staphorst belijdt op zijn sterfbed dat hij heeft gedwaald. De leer van de Reformatie is toch juist. „Kinderkens, het is eene vergissing geweest”, spreekt de stervende pastoor in 1588 volgens overlevering tegen zijn geschokte parochianen.
In het Gelderse Scherpenzeel verloopt de Reformatie moeizaam. De laatste pastoor van het dorp, Henrick Mom, wordt tegen wil en dank de eerste predikant.
De eerste predikanten van ’s-Grevelduin-Capelle en hun vrouwen maken het bont. Cornelis Polletz is op aandringen van de kerkenraad getrouwd, maar zijn vrouw blijkt zo kijfachtig te zijn dat hij Capelle uitvlucht. Johannes Damman deelt het „bedde” met de dochter van de schout en gaat over naar de Rooms-Katholieke Kerk.
’k Heb ze gelezen en herlezen, de boeken van de Utrechtse hoofdonderwijzer H. J. van Lummel: ”De hopmansvrouw van Utrecht”, ”De smidsgezel van Utrecht” en ”De bijlhouwer van Utrecht”. Op eenvoudige wijze werd er in geuren en kleuren geschreven over de geboorte van de kerk der Reformatie in Utrecht.
„Het waren nog felbewogen tijden”, schreef de Zeeuwse kerkhistoricus J. van der Baan in 1890, „toen de gemeente van Bruinisse gegrondvest werd. Maar in overeenstemming met die tijden, waren ook de handelende personen op het levenstooneel kloeke figuren, die, al dreigden gevaren, nood noch dood ontzagen ter bereiking van het grootste doel: vrijheid van land en geloof.”
Op maandag 26 mei 1578 valt Amsterdam eindelijk in handen van de geuzen. De burgemeesters worden vanaf het Damrak met enkele scheepjes buiten de Sint-Antonispoort gebracht en bij de Diemerdijk aan land gezet. Een aantal rooms-katholieke geestelijken treft hetzelfde lot.
Niet lang nadat Maarten Luther zijn 95 stellingen heeft gepubliceerd, gaan ook in Zutphen kritische stemmen op. In 1525 moeten de burgers alle drukwerken die rieken naar ketterij inleveren bij de deken van Zutphen – de namen van de boekenbezitters worden doorgegeven aan de hertog.
Het begin in 1566 lijkt zo veelbelovend voor de gereformeerden te Maastricht, maar dat is het uiteindelijk niet. Tot 1632 duurt het voordat de Reformatie er definitief doorbreekt. Dan is die ook niet meer te stuiten.
De enige hagenpreek die de mensen in Drenthe hoorden, werd gehouden door de 25-jarige Menso Alting, op een plek die nu de Papeloze Kerk heet, bij Schoonoord. Daarna duurde het nog lang voordat de gereformeerde kerk in Drenthe voet aan de grond kreeg.
Het roomsgezinde Gouda wordt in 1566 niet geteisterd door een beeldenstorm. Wel gaat men over tot het protestantisme. De stad krijgt een eerste predikant in Joachim Adriaensz, maar hij wordt afgezet als hij besluiten van de classis „lasterlicken bespottet.”